HISTORIA
Polskim państwem podziemnym część współczesnych historyków nazwała struktury instytucjonalne podziemia w latach 1939-1945, lojalne wobec emigracyjnego rządu. Rządzący komuniści kwestionowali sensowność tego określenia, przypominając, że możliwości podziemnego państwa były ograniczone (okupacja). Nie można jednak kwestionować jego dokonań, sprawnej organizacji, autorytetu w społeczeństwie. Oczywiste, że w owym wojennym czasie na plan pierwszy wysunęły się struktury wojskowe. Początki państwa podziemnego Jeszcze w dogorywającej, po kampanii wrześniowej, stolicy grupa oficerów, na czele z generałem Michałem Tokarzewskim-Karasiewiczem, zawiązała
Królowie elekcyjni Polski Henryk Walezy 1573-1574 Stefan Batory 1576-1586 Zygmunt III 1587-1632 Władysław IV 1632-1648 Jan II Kazimierz 1648-1668 Michał Korybut Wiśniowiecki 1669-1672 Jan III Sobieski 1673-1696 August II 1697-1733 Stanisław Leszczyński 1704 (elekcja) August III 1733-1763 Stanisław August Poniatowski 1764-1795
Po śmierci Zygmunta Augusta w 1572 roku szlachta po sporach i dyskusjach podjęła decyzję o zasadzie wyboru monarchy przez tzw. wolną elekcję (elekcję viritim), czyli powszechną w obrębie szlacheckiego, oczywiście, stanu (za pomysłodawcę uważany jest Jan Zamoyski). W praktyce na sejm elekcyjny przyjeżdżali głównie zamożniejsi przedstawiciele szlachty. Magnaci zaś potrafili się świetnie przystosować do sytuacji i nauczyć sztuki manipulowania głosami „panów braci”– jak lubiła zwać się szlachta. Przed głosowaniem zbierał się sejm zwany konwokacyjnym (od con
Rosnące ceny wyrobów rzemieślniczych i przeróżnych usług, spadek wartości realnej czynszów (w XIV-XV w.), wzrost popytu na zboże zarówno w kraju, jak i poza nim, oraz koniunktura na polskie wyroby rolniczego pochodzenia na zachodzie (możliwości eksportu) zachęciły szlachtę do zakładania i organizowania folwarków. Władza polityczna ułatwiała szlachcie narzucanie pańszczyzny, która do tej pory była jedną z kilku (trzech) form renty feudalnej. Ta sama władza pomagała w ograniczaniu mobilności chłopów, czyli ich swobody poruszania się, stopniowo przywiązując włościan
Szlachta polska, wykorzystując słabość i rozbicie etniczne mieszczaństwa, rozpoczęła w XIV w. swój marsz ku władzy. Pewne uprzywilejowanie tego stanu widoczne było już za Łokietka oraz za Kazimierza Wielkiego. Za panowania Ludwika Andegaweńskiego szlachta zyskała wiele przywilejów. Ludwik Andegaweński, nie mający męskiego potomka, na dodatek cudzoziemiec panujący w rozległym imperium aż po Adriatyk, wydał w 1374 roku w Koszycach przywilej, który zwalniał szlachtę od podatków i zobowiązywał króla do obsadzania Polakami najważniejszych urzędów i godności. Władysław Jagiełło, również
Geneza konfliktu Kościół w IX i X w. przechodził głęboki kryzys. Godność papieża piastowali ludzie o bardzo niskim poziomie moralnym, a tron papieski często był przedmiotem intryg rzymskich rodów. Wyprawy królów niemieckich do Italii podniosły prestiż papiestwa, ale zarazem utrwalały zależność zwierzchników Kościoła od cesarzy, którzy za wsparcie żądali podporządkowania się ich woli. Narastały jednak tendencje reformatorskie w łonie samego Kościoła – narodziły się w burgundzkim klasztorze Cluny i stopniowo rozprzestrzeniały się na inne ośrodki i kraje (początek
Osadnictwem nazywamy proces polegający na zakładaniu wsi bądź miast. Związany on był z chęcią osiedlania się ludzi w jednym miejscu i uprawą ziemi. W końcu XII i w XIII w., w związku z postępem technik rolnych, nastąpił wzrost opłacalności gospodarki rolnej. Rozpowszechnienie osadnictwa leżało w interesie możnych, klasztorów i rycerstwa. Tworzyli oni, chcąc zwiększyć swoje dochody, warunki zachęcające ludzi (wolnych i zbiegów) do osiedlania się na jeszcze niezagospodarowanych terenach. W ten sposób wykształciły się dwie główne formy osadnictwa: na prawie polskim, na prawie
Geneza konfliktu Turcy osmańscy byli jednym z wielu ludów tureckiego pochodzenia zamieszkujących Azję Środkową. Na arenę dziejową wkroczyli na przełomie XIII i XIV w. po upadku państwa Seldżuków. Emirat pod przywództwem Osmana uzależnił od siebie sąsiadów w Anatolii Zachodniej. Wkrótce Turcy zagrozili Bizancjum, chylącemu się już wyraźnie ku upadkowi (zajęcie Nikomedii, Bursy, Nicei). W 1356 roku zajęli przyczółek po europejskiej stronie, forsując Dardanele pod Gallipoli. Stało się ono bazą do podboju Tracji i zdobycia Adrianopola (1360 rok),
Narodziny państwa litewskiego Plemienne księstwa litewskie zjednoczył w połowie XIII wieku książę Mendog. Ekspansja litewska dokonywała się kosztem osłabionej rozbiciem politycznym, a potem i mongolskim najazdem Rusi. Mendog skutecznie manewrował między wrogimi mu Krzyżakami i książętami ruskimi a Polską. W 1253 roku, po wcześniejszym przyjęciu chrztu, Mendog, za zgodą Innocentego IV koronował się na króla Litwy, a w 1261 roku połączył się ze Żmudzinami toczącymi zwycięskie boje z Krzyżakami. W 1263 roku król Mendog zginął w wyprawie na Brańsk. Po jego śmierci kraj
Polityka zagraniczna Kazimierz Wielki, jedyny syn Władysława Łokietka, objął tron w 1333 roku. Zastał co prawda kraj zjednoczony, ale zagrożony przez potężnych sąsiadów. Jedynym przyjaznym krajem i sojusznikiem, chociaż nie zawsze konsekwentnym, okazały się Węgry. Zjazd wyszehradzki W latach 1335 i 1339 Kazimierz dwukrotnie uczestniczył w tzw. zjazdach wyszehradzkich, spotykając się z królem czeskim Janem Luksemburskim i węgierskim – Karolem. Jan Luksemburski, w zamian za znaczną sumę pieniędzy, zrzekł się pretensji do tronu polskiego, zaś Kazimierz zrezygnował ze
Czynniki sprzyjające idei zjednoczenia: wspólnota kulturowa i językowa; dążenie mieszczaństwa, przede wszystkim polskiego, do likwidacji wewnętrznych granic i barier celnych; dążenie drobnego rycerstwa do stworzenia silnej drużyny pod przewodnictwem władcy centralnego; starania hierarchii kościelnej, szczególnie prymasów Polski, którym „ubywało” obszarów i dochodów pod własną kontrolą, poprzez odrywanie kawałków, a potem już całych diecezji na rzecz innych ośrodków kościelnych (w Brandenburgii, Czechach itd.); patriotyzm części hierarchii kościelnej, np. arcybiskupa Jakuba Świnki; mit o św. Stanisławie, kanonizowanym biskupie,
Stałym strategicznym celem w polskiej polityce zagranicznej pierwszych Piastów było zapewnienie krajowi bezpieczeństwa oraz dbałość o rozszerzanie polskich wpływów w Europie. Najważniejsze wydarzenia w Polsce pierwszych Piastów (od Mieszka I do Bolesława Krzywoustego) Chrzest w 966 roku, który miał nie tylko znaczenie wewnętrzne, ale również międzynarodowe – podkreślał suwerenność państwa i stanowił swojego rodzaju przepustkę do ówczesnej społeczności europejskiej. Wielkie znaczenie dla Polski miały stosunki z Niemcami, najpotężniejszym w tamtych czasach mocarstwem na kontynencie: za panowania Mieszka I kontakty polsko-niemieckie były poprawne.
Zasada senioratu to typowy kompromis między potrzebą silnej władzy centralnej a dążeniami możnych i juniorów. Zakładała ona zgodną współpracę seniora z młodszymi książętami, nie brała jednak pod uwagę ambicji, namiętności i gry interesów. Seniorzy nie chcieli wyzbywać się władzy, a juniorzy prowokowani przez możnych chcieli zwiększać swoje wpływy. Przebieg konfliktu. Na tym tle doszło do wojny Władysława II z młodszymi braćmi. Władysław II wojnę przegrał i w 1146 roku musiał uchodzić z kraju. Seniorem został drugi z kolei syn Krzywoustego,
Początki panowania Bolesława Chrobrego Po kilku latach walki z Odą Bolesław Chrobry, pierworodny syn Mieszka I, objął władzę w kraju. W 997 roku Bolesław Chrobry zorganizował wyprawę o charakterze misyjnym do Prus. Na jej czele stał wygnany z Pragi czeski biskup Wojciech, który zginął potem z rąk pogan. Wyprawa odbiła się głośnym echem w ówczesnym świecie – biskup został wyniesiony na ołtarze, a jego szczątki złożone w Gnieźnie. Gród stał się dzięki temu ważnym ośrodkiem pielgrzymowania. W 1000
Rządy Mieszka II Syn Bolesława Chrobrego Mieszko II koronował się na króla polskiego w 1025 roku – tuż po śmierci ojca; Wyprawił się w głąb Niemiec, wykorzystując panujące tam zamieszanie, ale nie odniósł żadnych liczących się zwycięstw; W 1030 roku równocześnie na Polskę najechali: Niemcy, Czesi, Ruś Kijowska i Węgrzy. Polska utraciła wszystkie dotychczasowe zdobycze, a Mieszko II został pozbawiony tronu; W wyniku buntu władzę objął starszy brat Mieszka II – Bezprym, który odesłał insygnia koronacyjne do Niemiec;
Od przełomu VIII-IX w. na ziemiach polskich istniało kilka organizacji plemiennych. Utworzyły one dwa państwa plemienne: Wiślan i Polan. Państwo Wiślan – z ośrodkiem w Krakowie – obejmowało obszar dzisiejszej Małopolski. U schyłku IX w. zostało ono podporządkowane państwu Wielkomorawskiemu, a na początku. X w. wraz ze Śląskiem znalazło się pod panowaniem książąt czeskich. Państwo Polan obejmowało ziemie wokół Gniezna, Kruszwicy i Poznania. To właśnie ono pod władzą dziedzicznych książąt
Rzym wypracowywał przeróżne zasady zarządu i organizacji podbijanych obszarów: plemiona częściowo spokrewnione (latyńskie) z czasem otrzymywały niepełne obywatelstwo, zaś inne, jak np. Samnici, Umbrowie czy greckie miasta posiadały status sprzymierzeńców (SOCII); w różnych częściach Italii powstawały też kolonie zamieszkałe przez Rzymian; pozaitalskie prowincje, zwane prokonsularnymi od nazwy urzędników sprawujących tam władzę, zarządzane były przez senat. Z czasem większość mieszkańców Italii otrzymała obywatelstwo rzymskie. Gorzej przedstawiała się sytuacja ludności pozaitalskich prowincji. Ze względów oszczędnościowych
Nowe rodzaje broni użyte podczas I wojny światowej Czołgi Wprowadzili je Anglicy i po raz pierwszy pojawiły się w bitwie nad Sommą. Oddziaływały szczególnie na psychikę żołnierzy niemieckich: budziły strach i wywoływały panikę. Lotnictwo Obie strony na skalę masową używały samolotów. Początkowo tylko do celów zwiadowczych. Potem lotnicy staczali ze sobą regularne pojedynki. Wkrótce wykorzystano lotnictwo do bombardowania pozycji nieprzyjaciela. Gaz Pierwsi gazów trujących użyli Niemcy w 1915 r. i to na ziemiach polskich (pod Bolimowem, niedaleko
Najważniejsze powstania! insurekcja kościuszkowska – 1794 r. powstanie listopadowe – 1830 r. powstanie krakowskie – 1846 r. powstanie styczniowe – 1863 r. powstanie w getcie warszawskim– 1943 r. powstanie warszawskie – 1944 r. Insurekcja kościuszkowska Skojarz datę: 1794 r. Przyczyna powstania: Polska była po drugim rozbiorze; kraj był uzależniony od zaborców. W złym stanie były polskie fabryki, banki. Narastało niezadowolenie Polaków. Przywódca powstania: Tadeusz Kościuszko Ważne wydarzenie: Tadeusz Kościuszko na rynku w Krakowie 24 marca 1794 r., w obecności polskiego wojska i ludu,
Czym był feudalizm? Feudalizm był systemem społeczno-gospodarczym, który rozwinął się na terenie średniowiecznej Europy. Polegał na związaniu wszystkich członków społeczeństwa układami wzajemnych zależności, czyli powstaniem tzw. drabiny feudalnej. Najazdy i wojny czasów średniowiecza Średniowiecze to w dziejach świata czasy bardzo niespokojne. W całej tej epoce toczyły się liczne wojny – nie tylko między państwami, ale także domowe, wszczynane przez możne rody. Obowiązek krwawej zemsty ciążącej na rodzie w wypadku śmierci któregoś z jego członków
