Proza na egzaminie
Prawda i fikcja w tekście TEST Sprawdź swoją wiedzę przed egzaminem 1. Które z książek zalicza się do literatury faktu? a) Quo vadis b) Krzyżacy c) Kamienie na szaniec d) Potop Odp. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. Uporządkuj postacie: a) Historyczne: b) Fikcyjne: …………………………………………………………. …………………………………………………………. …………………………………………………………. …………………………………………………………. …………………………………………………………. …………………………………………………………. …………………………………………………………. …………………………………………………………. …………………………………………………………. …………………………………………………………. Jacek Soplica, Napoleon, ksiądz Kordecki, Rudy, Telimena, Zagłoba, Władysław Jagiełło, Maćko z Bogdańca, Zawisza Czarny, Danusia Jurandówna. 3. Fikcja literacka jest cechą:
Wyrazy neutralne i nacechowane uczuciowo TEST Sprawdź swoją wiedzę przed egzaminem 1. Zamień w zdaniu wyrazy nacechowane ujemnie na wyrazy neutralne: a) Moja stara skapowała, że zwiałem…………………………………………………………………………………. b) Ale urósł ci bebech! ……………………………………………………………………………………………………… c) Odbębniłeś lekcje? ……………………………………………………………………………………………………….. d) Gdzie leziesz w tych buciorach? …………………………………………………………………………………….. 2. Popraw błąd w klasyfikacji wyrazów: a) paragraf – tech. b) transformator – daw. c) preludium – żart. d) inflacja – ang. Odp. ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 3. Co razi w poniższym zdaniu? Literacki dorobek
Czas w tekście TEST Sprawdź swoją wiedzę przed egzaminem 1. Czym różni się cytat od parafrazy? a) Niczym się nie różnią. b) Cytat musi być przywołany dokładnie, parafraza przekształca przywoływany tekst. c) Cytat naśladuje, parafraza nie musi naśladować utworu. d) Cytat musi mieć cudzysłów, parafraza musi ośmieszać. Odp. …………………………………………………………………………………………………………………… 2. Gdy po śmierci w niebiosów przybyłam pustkowie, Bóg długo patrzył na mnie i głaskał po głowie. Zbliż się do
Funkcje tekstu TEST Sprawdź swoją wiedzę przed egzaminem – Wujek Beno zaraz wam wszystko wytłumaczy. Tylko być grzeczni. Wujek Beno pozjadał wszystkie rozumy i Labirynt dla niego to pestka. – Według mnie mechanizm “rozpoznawania” mógłby być całkiem prosty. Próżnia nigdy nie jest doskonała, a zatem pod kopułkami wałęsają się charakterystyczne pary czy atomy znaczone – w śladowych ilościach, oczywiście – które w momencie ładowania towaru osiadają na skafandrze… – Yonyer urwał, badając, jakie
Test 1. Oto trzy teksty. Który z nich jest prozą poetycką? A. O arystokracji myślę, że jeśli istotnie racje jej bytu stanowią historyczne zasługi przodków, to większość tych zasług jest u nas tego rodzaju, że spadkobiercy ich powinni włożyć włosiennice i posypać sobie głowy popiołem. Henryk Sienkiewicz Bez dogmatu B. Narcyz zatrzymał się nad rzeką czasu. Złowróżbna, pełna ułudy rzeka, gdzie mijają i upływają lata. Zwykłe brzegi jak prymitywna rama oprawiające wodę podobną ślepej szybie,
Test 1. Przeczytaj fragment Wesela i wskaż, a) kto posługuje się gwarą b) kto używa języka literackiego Zosia: Drużba tańczy, proszę ze mną. Kasper: Panienka obcasem wpada. Zosia: A w kółeczko… Kasper: Dookoła. Panienka se ta wesoła. Ano Kaśka będzie rada, jak przestoi. Odp. a) Zosia ……………………………………………….. b) Kasper …………………………………………….. 2. Na czym polega stylizacja w następującym tekście: Od orawskiej strony dujom zimne wiatry, Śnieżek polatuje, osedziały Tatry! Kayimiery Przerwa-Tetmajer a) na użyciu
Bohater utworu literackiego TEST Sprawdź swoją wiedzę przed egzaminem 1. Wskaż prawdziwe odpowiedzi. a. Postać pasywna decyduje o rozwoju akcji. b. Alina i Balladyna zostały scharakteryzowane za pomocą kontrastu. c. Postać literacka może być zarazem narratorem. d. Postać tytułowa musi być główną postacią w utworze. e. W Panu Tadeuszu mamy do czynienia z bohaterem zbiorowym. Odp. ……………………………………………………………………………………………………………………………… 2. Przeczytaj tekst Biegłem cały czas aż do głównej bramy, tam przystanąłem na chwilę, aby odsapnąć.
Konstrukcja tekstu prozatorskiego TEST Sprawdź swoją wiedzę przed egzaminem 1. W powieści Quo vadis wątek Winicjusza i Ligii jest: A. wątkiem pobocznym B. wątkiem podrzędnym wobec wątków głównych C wątkiem głównym D. żadna z tych możliwości Odp. ………………………………………………………………………………………………………………… 2 . Uszereguj wyrazy według znaczeń – od najbardziej ogólnego do najbardziej szczegółowego: wątek, fabuła, akcja, zdarzenie. l. …………………………………………… 2. …………………………………………… 3. …………………………………………… 4. …………………………………………… 3. Określ elementy świata przedstawionego w Krzyżakach Henryka
Rodzaje i gatunki literackie TEST 1. Do podanych rodzajów literackich dobierz po trzy gatunki literackie. liryka – …………………………………………………………………………………………………………………………….. epika – …………………………………………………………………………………………………………………………….. dramat – ………………………………………………………………………………………………………………………….. 2. Które z poniższych terminów określają epikę? a) wers, b) podmiot liryczny, c) fabuła, d) wątek, e) akt, f) scena, g) rym, h) akcja, i) zdarzenie, j) didaskalia, k) narracja, l) powieść Odp. ………………………………………………………………………………………………………………………………… 3. Wpisz nazwy gatunków, którym odpowiadają podane definicje: a) wzniosła pieśń skierowana do
Rodzaje komizmu Gdzie występuje komizm? Przede wszystkim w komediach – gatunku należącym do dramatu, grywanym na deskach teatrów. Jej korzenie wywodzą się z Dionizji Małych, greckiego święta ku czci boga Dionizosa, a pierwszym komediopisarzem był Arystofanes. Polskim największym – niewątpliwie Aleksander Fredro. Zaś z literatury zagranicznej należy pamiętać o Molierze, francuskim mistrzu komedii teatralnej. Nie utożsamiaj komizmu tylko z komediami teatralnymi! Komizm występuje też w utworach innego typu: tragikomedii, gdzie przemieszczany jest z elementami tragedii, powieści obyczajowej, w dowcipach,
Kim jest autor, a kim narrator? Autor to ktoś spoza tekstu. To on tworzy tekst. Wymyśla, spisuje, od niego zależy los postaci. To on decyduje, czy wszystko rozgrywa się tu i teraz, czy dawno, dawno temu. Jeśli zechce – uśmierci wszystkich ukochanych bohaterów i zamiast happy endu będziemy płakać w finale powieści. Autor jednak nie działa sam. Przede wszystkim stwarza narratora. Wszystko, co dzieje się w powieści, poznajemy dzięki głosowi narratora. To narrator
Styl języka Styl języka – to inaczej odmiana języka. Inne słownictwo zastosujemy w pogawędki z kolegą, jeszcze inne w czasie rozmowy z dyrektorem szkoły. Myśliwi, studenci czy lekarze – każde środowisko posługuje się swoim specjalnym zestawem słów. A uczniowie? Spójrzcie choćby na wyrazy: lufa, pała, dyrek, gała. Wypowiedź zazwyczaj pełni jakąś funkcję, czemuś służy. I właśnie ze względu na funkcję wypowiedzi wyróżniamy rozmaite style języka. Najbardziej znane (czyli takie, które musisz znać) to: Styl potoczny Charakteryzuje
Dość często w testach zdarza się polecenie: zaproponuj tytuł do przytoczonego fragmentu tekstu. Jak to dobrze zrobić? Oto kilka wskazówek. Nie znajdziesz w podręcznikach recepty na doskonały tytuł. Zresztą autorzy rozmaitych tekstów stawiają swoim tytułom różne zadania. Dziennikarz, który chce, by jego tytuł wstrząsnął odbiorcą, pisze: Krwawy mord w mrocznym zaułku miasta albo Rażeni piorunem… Czasami okazuje się, że jest to drobne oszustwo, bo na przykład mord był dopiero planowany (na szczęście!), a Rażeni
Na egzaminie bardzo prawdopodobne jest pytanie o obcy tekst, w jakiś sposób jest wtopiony w główny, ten, który analizujemy. Trzeba będzie go wskazać i nazwać. Czasem czytamy sobie tekst i nagle napotykamy fragment: cytat, wypowiedź, którą znamy z innego źródła. To naturalne – wcale nie ściąga i nie naśladownictwo. Utwory literackie nie muszą żyć samotnie, czasem autorzy sięgają po dorobek innych twórców. Gimnazjaliści powinni rozpoznać taki tekst w tekście w
Bohater literacki jest bardzo ważnym elementem w kompozycji tekstów. Może też być częstym obiektem pytań w testach egzaminacyjnych. Poznaj bohatera To o nim czytamy. Fabuła – dotyczy zdarzeń w jego życiu. To on z reguły jest „wykonawcą” zdarzeń – a więc całym motorem akcji. Z bohaterem czytelnik się utożsamia, współczuje mu, irytuje się na niego i… pisze jego charakterystykę na lekcjach literatury. Te przywileje dotyczą bohatera głównego. Obok niego znajdują się oczywiście bohaterowie poboczni, a może też zaistnieć
Na egzaminie mogą trafić się pytania o następstwo (kolejność) zdarzeń w czasie. Ustalenie, co po czym miało miejsce, bywa o tyle kłopotliwe, że pisarze lubią bawić się czasem, robić różne przestawki i niespodzianki. Trzeba więc uważnie czytać tekst, i… wiedzieć kilka rzeczy. Oddziel czas narracji od czasu akcji To mogą być zupełnie różne pasma czasu. To, w którym tkwi narrator – np. rok 2020, współczesność. To, o czym opowiada, mogło dziać się wcześniej, gdy
Jeśli jest tekst – musi być ktoś, kto go mówi. Również wypowiedzi wewnątrz tekstów mają swoich nadawców. Kto jest nadawcą w tekście? Mówi narrator Narrator może nie należeć do świata przedstawionego w powieści. Mówi w trzeciej osobie. Jest wszechwiedzący (zna myśli ludzi, przeszłość, przyszłość). Zachowuje dystans wobec przedstawionych zdarzeń. Jest „przezroczysty” (nie ocenia, nie ujawnia swoich myśli, jest obiektywny). Posiada dużą wiedzę z różnych dziedzin nauki. Nie ujawnia bezpośrednio swoich poglądów, nie
Archaizmy, neologizmy, synonimy, antonimy, homonimy Archaizmy To element języka dawnej epoki historycznej; wyraz lub sformułowanie, które jest przestarzałe, wyszło z użycia, zmieniło formę bądź zostało zastąpione przez inne, nowsze. Podział archaizmów: wyrazowe – czyli takie, które już nie występują w języku, zostały zastąpione przez wyrazy nowsze, np. kmieć – chłop, jeno – tylko, lico – twarz, niewiasta – kobieta, fonetyczne – czyli takie, które współcześnie inaczej wymawiamy, np. sierce –
Kto wie, czym jest fikcja w utworze, i umie odróżnić ją od prawdy, łatwo określi typ tekstu czy też rozróżni bohaterów fikcyjnych i historycznych. Czym właściwie jest fikcja? Fikcja – to coś zmyślonego przez autora. Czysty wymysł, choć może wyglądać bardzo prawdopodobnie. Fikcyjny = nieprawdziwy, tak naprawdę nieistniejący. Kiedy autor zmyśla wydarzenia, osoby, przedmioty niezwykłe – nie mamy problemu z rozpoznaniem i określeniem tego. Kochamy Harry’ego Pottera, ale wiemy, że takiego chłopca-czarodzieja nie ma. Z całą
Jak odróżnić prozę od liryki i dramatu? Zwróć uwagę na: Temat W liryce najczęściej będą to: opis przeżyć wewnętrznych, wyznania, subiektywny odbiór świata, opis krajobrazu. Dla epiki charakterystyczna jest fabuła – czyli ciąg zdarzeń, akcja. W liryce o akcji nie ma mowy – tutaj dominuje opis. Chociaż… jest wyjątek! To ballada, która mimo narratora i fabuły jest gatunkiem na pograniczu liryki i epiki. Zapamiętaj ten wyjątek – w każdym innym przypadku
