Proza na egzaminie
Prawda i fikcja w tekście TEST Sprawdź swoją wiedzę przed egzaminem 1. Które z książek zalicza się do literatury faktu? a) Quo vadis b) Krzyżacy c) Kamienie na szaniec d) Potop Odp. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. Uporządkuj postacie: a) Historyczne: b) Fikcyjne: …………………………………………………………. …………………………………………………………. …………………………………………………………. …………………………………………………………. …………………………………………………………. …………………………………………………………. …………………………………………………………. …………………………………………………………. …………………………………………………………. …………………………………………………………. Jacek Soplica, Napoleon, ksiądz Kordecki, Rudy, Telimena, Zagłoba, Władysław Jagiełło, Maćko z Bogdańca, Zawisza Czarny, Danusia Jurandówna. 3. Fikcja literacka jest cechą:
Wyrazy neutralne i nacechowane uczuciowo TEST Sprawdź swoją wiedzę przed egzaminem 1. Zamień w zdaniu wyrazy nacechowane ujemnie na wyrazy neutralne: a) Moja stara skapowała, że zwiałem…………………………………………………………………………………. b) Ale urósł ci bebech! ……………………………………………………………………………………………………… c) Odbębniłeś lekcje? ……………………………………………………………………………………………………….. d) Gdzie leziesz w tych buciorach? …………………………………………………………………………………….. 2. Popraw błąd w klasyfikacji wyrazów: a) paragraf – tech. b) transformator – daw. c) preludium – żart. d) inflacja – ang. Odp. ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 3. Co razi w poniższym zdaniu? Literacki dorobek
Czas w tekście TEST Sprawdź swoją wiedzę przed egzaminem 1. Czym różni się cytat od parafrazy? a) Niczym się nie różnią. b) Cytat musi być przywołany dokładnie, parafraza przekształca przywoływany tekst. c) Cytat naśladuje, parafraza nie musi naśladować utworu. d) Cytat musi mieć cudzysłów, parafraza musi ośmieszać. Odp. …………………………………………………………………………………………………………………… 2. Gdy po śmierci w niebiosów przybyłam pustkowie, Bóg długo patrzył na mnie i głaskał po głowie. Zbliż się do
Funkcje tekstu TEST Sprawdź swoją wiedzę przed egzaminem – Wujek Beno zaraz wam wszystko wytłumaczy. Tylko być grzeczni. Wujek Beno pozjadał wszystkie rozumy i Labirynt dla niego to pestka. – Według mnie mechanizm “rozpoznawania” mógłby być całkiem prosty. Próżnia nigdy nie jest doskonała, a zatem pod kopułkami wałęsają się charakterystyczne pary czy atomy znaczone – w śladowych ilościach, oczywiście – które w momencie ładowania towaru osiadają na skafandrze… – Yonyer urwał, badając, jakie
Test 1. Oto trzy teksty. Który z nich jest prozą poetycką? A. O arystokracji myślę, że jeśli istotnie racje jej bytu stanowią historyczne zasługi przodków, to większość tych zasług jest u nas tego rodzaju, że spadkobiercy ich powinni włożyć włosiennice i posypać sobie głowy popiołem. Henryk Sienkiewicz Bez dogmatu B. Narcyz zatrzymał się nad rzeką czasu. Złowróżbna, pełna ułudy rzeka, gdzie mijają i upływają lata. Zwykłe brzegi jak prymitywna rama oprawiające wodę podobną ślepej szybie,
Test 1. Przeczytaj fragment Wesela i wskaż, a) kto posługuje się gwarą b) kto używa języka literackiego Zosia: Drużba tańczy, proszę ze mną. Kasper: Panienka obcasem wpada. Zosia: A w kółeczko… Kasper: Dookoła. Panienka se ta wesoła. Ano Kaśka będzie rada, jak przestoi. Odp. a) Zosia ……………………………………………….. b) Kasper …………………………………………….. 2. Na czym polega stylizacja w następującym tekście: Od orawskiej strony dujom zimne wiatry, Śnieżek polatuje, osedziały Tatry! Kayimiery Przerwa-Tetmajer a) na użyciu
Bohater utworu literackiego TEST Sprawdź swoją wiedzę przed egzaminem 1. Wskaż prawdziwe odpowiedzi. a. Postać pasywna decyduje o rozwoju akcji. b. Alina i Balladyna zostały scharakteryzowane za pomocą kontrastu. c. Postać literacka może być zarazem narratorem. d. Postać tytułowa musi być główną postacią w utworze. e. W Panu Tadeuszu mamy do czynienia z bohaterem zbiorowym. Odp. ……………………………………………………………………………………………………………………………… 2. Przeczytaj tekst Biegłem cały czas aż do głównej bramy, tam przystanąłem na chwilę, aby odsapnąć.
Konstrukcja tekstu prozatorskiego TEST Sprawdź swoją wiedzę przed egzaminem 1. W powieści Quo vadis wątek Winicjusza i Ligii jest: A. wątkiem pobocznym B. wątkiem podrzędnym wobec wątków głównych C wątkiem głównym D. żadna z tych możliwości Odp. ………………………………………………………………………………………………………………… 2 . Uszereguj wyrazy według znaczeń – od najbardziej ogólnego do najbardziej szczegółowego: wątek, fabuła, akcja, zdarzenie. l. …………………………………………… 2. …………………………………………… 3. …………………………………………… 4. …………………………………………… 3. Określ elementy świata przedstawionego w Krzyżakach Henryka
Rodzaje i gatunki literackie TEST 1. Do podanych rodzajów literackich dobierz po trzy gatunki literackie. liryka – …………………………………………………………………………………………………………………………….. epika – …………………………………………………………………………………………………………………………….. dramat – ………………………………………………………………………………………………………………………….. 2. Które z poniższych terminów określają epikę? a) wers, b) podmiot liryczny, c) fabuła, d) wątek, e) akt, f) scena, g) rym, h) akcja, i) zdarzenie, j) didaskalia, k) narracja, l) powieść Odp. ………………………………………………………………………………………………………………………………… 3. Wpisz nazwy gatunków, którym odpowiadają podane definicje: a) wzniosła pieśń skierowana do
Na egzaminie bardzo prawdopodobne jest pytanie o obcy tekst, w jakiś sposób jest wtopiony w główny, ten, który analizujemy. Trzeba będzie go wskazać i nazwać. Czasem czytamy sobie tekst i nagle napotykamy fragment: cytat, wypowiedź, którą znamy z innego źródła. To naturalne – wcale nie ściąga i nie naśladownictwo. Utwory literackie nie muszą żyć samotnie, czasem autorzy sięgają po dorobek innych twórców. Gimnazjaliści powinni rozpoznać taki tekst w tekście w
Bohater literacki jest bardzo ważnym elementem w kompozycji tekstów. Może też być częstym obiektem pytań w testach egzaminacyjnych. Poznaj bohatera To o nim czytamy. Fabuła – dotyczy zdarzeń w jego życiu. To on z reguły jest „wykonawcą” zdarzeń – a więc całym motorem akcji. Z bohaterem czytelnik się utożsamia, współczuje mu, irytuje się na niego i… pisze jego charakterystykę na lekcjach literatury. Te przywileje dotyczą bohatera głównego. Obok niego znajdują się oczywiście bohaterowie poboczni, a może też zaistnieć
Na egzaminie mogą trafić się pytania o następstwo (kolejność) zdarzeń w czasie. Ustalenie, co po czym miało miejsce, bywa o tyle kłopotliwe, że pisarze lubią bawić się czasem, robić różne przestawki i niespodzianki. Trzeba więc uważnie czytać tekst, i… wiedzieć kilka rzeczy. Oddziel czas narracji od czasu akcji To mogą być zupełnie różne pasma czasu. To, w którym tkwi narrator – np. rok 2020, współczesność. To, o czym opowiada, mogło dziać się wcześniej, gdy
Jeśli jest tekst – musi być ktoś, kto go mówi. Również wypowiedzi wewnątrz tekstów mają swoich nadawców. Kto jest nadawcą w tekście? Mówi narrator Narrator może nie należeć do świata przedstawionego w powieści. Mówi w trzeciej osobie. Jest wszechwiedzący (zna myśli ludzi, przeszłość, przyszłość). Zachowuje dystans wobec przedstawionych zdarzeń. Jest „przezroczysty” (nie ocenia, nie ujawnia swoich myśli, jest obiektywny). Posiada dużą wiedzę z różnych dziedzin nauki. Nie ujawnia bezpośrednio swoich poglądów, nie
Archaizmy, neologizmy, synonimy, antonimy, homonimy Archaizmy To element języka dawnej epoki historycznej; wyraz lub sformułowanie, które jest przestarzałe, wyszło z użycia, zmieniło formę bądź zostało zastąpione przez inne, nowsze. Podział archaizmów: wyrazowe – czyli takie, które już nie występują w języku, zostały zastąpione przez wyrazy nowsze, np. kmieć – chłop, jeno – tylko, lico – twarz, niewiasta – kobieta, fonetyczne – czyli takie, które współcześnie inaczej wymawiamy, np. sierce –
Kto wie, czym jest fikcja w utworze, i umie odróżnić ją od prawdy, łatwo określi typ tekstu czy też rozróżni bohaterów fikcyjnych i historycznych. Czym właściwie jest fikcja? Fikcja – to coś zmyślonego przez autora. Czysty wymysł, choć może wyglądać bardzo prawdopodobnie. Fikcyjny = nieprawdziwy, tak naprawdę nieistniejący. Kiedy autor zmyśla wydarzenia, osoby, przedmioty niezwykłe – nie mamy problemu z rozpoznaniem i określeniem tego. Kochamy Harry’ego Pottera, ale wiemy, że takiego chłopca-czarodzieja nie ma. Z całą
Jak odróżnić prozę od liryki i dramatu? Zwróć uwagę na: Temat W liryce najczęściej będą to: opis przeżyć wewnętrznych, wyznania, subiektywny odbiór świata, opis krajobrazu. Dla epiki charakterystyczna jest fabuła – czyli ciąg zdarzeń, akcja. W liryce o akcji nie ma mowy – tutaj dominuje opis. Chociaż… jest wyjątek! To ballada, która mimo narratora i fabuły jest gatunkiem na pograniczu liryki i epiki. Zapamiętaj ten wyjątek – w każdym innym przypadku
Tekst, który może pojawić się w teście, ma swoją strukturę, bo każdy tekst prozatorski ją posiada. Wszystkie elementy są ważne, a wspólnie tworzą mały świat, prawie niezależny od prawdziwego. Do elementów świata przedstawionego należą: Zdarzenie (jest najmniejszą cząstką utworu epickiego, obejmującą jeden określony moment w życiu bohatera), czas, przestrzeń (miejsce zdarzeń), fabuła (ciąg zdarzeń), bohater główny, bohaterowie poboczni. Wątek to ciąg różnych zdarzeń, który prowadzi do jakiegoś celu. Taki ciąg jest połączony osobą
Stylizacja utworu literackiego Co to jest stylizacja? Jest to celowe ukształtowanie utworu w taki sposób, aby przypominał on określony wzorzec literacki. Mówiąc wprost, to naśladowanie stylu innego autora, innej epoki. Piszesz opowiadanie, które rozgrywa się w średniowieczu. Wiadomo, że postacie nie mogą mówić współczesnym językiem, wiec budujesz wypowiedzi tak, by pasowały do epoki. Właśnie zastosowałeś stylizację. Próbujesz napisać tekst, używając mowy wiejskiej – to też stylizacja, tylko inny jej typ. Przekształcasz zwykłą
Proza poetycka i prozaiczne wiersze Kiedyś wszystko było jasne: wiersz powinien mieć rymy, odpowiednią liczbę sylab w wersie, równoległe rozłożenie akcentów – i to był wiersz. Kunsztowne epitety, rozbudowane porównania – to wszystko razem bezwzględnie przekonywało odbiorcę, że ma do czynienia z poezją, a nie prozą. Dziś, w dobie poezji współczesnej, czytamy czasem wiersze, które z powodzeniem mogłyby być fragmentem prozy. Tylko układ graficzny utworu i jego długość (a raczej krótkość) utrzymują nas jeszcze w podejrzeniu, że to
Klasyfikacja tekstów literackich W teście egzaminacyjnym pojawią się tzw. teksty kultury, które będziesz musiał zrozumieć i zinterpretować, aby wskazać poprawne odpowiedzi w pytaniach zamkniętych i udzielić poprawnych odpowiedzi na pytania otwarte. Są trzy rodzaje literackie Każdy tekst literacki należy do któregoś z poniższych rodzajów. Tekst, który otrzymasz na tekście egzaminacyjnym, też. Pytanie w tej sprawie może być bezpośrednie i proste: Do którego z rodzajów literackich przypiszesz tekst? Ale może być bardziej przebiegłe: Wskaż wyznaczniki epickości tekstu. Jakie
