PRACA DOMOWA
Dlaczego powieść Reymonta Chłopi nagrodzono literacką Nagrodą Nobla? Odpowiedź na to pytanie mogłaby zapełnić odrębną książkę. Nie sposób tu wyliczyć wszystkich walorów dzieła ani też wyłuszczyć dokładnie kryteriów, jakie stawia komisja przydzielająca tę słynną nagrodę. Jedno jest pewne: dzieło musi być uniwersalne, musi dotyczyć spraw ogólnoludzkich, podejmować temat ponadnarodowy, omawiać wartości ponadczasowe. I ten warunek dzieło Reymonta, zwane epopeją chłopską, spełnia nie tylko w skali narodowej – lecz nawet w skali światowej. Podejmuje
Co w młodopolskiej wizji artysty i sztuki wiąże się z romantyzmem, a co jest już typowe dla końca XIX wieku? Młoda Polska to inaczej neoromantyzm – w okresie tym powracają niektóre z romantycznych ideałów, między innymi koncepcja artysty i sztuki. Znów mówi się o niezwykłości twórcy, talent, natchnienie jest darem boskim: Evviva l’arte! W piersiach naszych płoną ognie przez Boga samego włożone. (Evviva l’arte Kazimierz Przerwa-Tetmajer) Piękno oddziela się od pożyteczności, ideały francuskiego parnasizmu pojawiają
Udowodnij, że Pan Tadeusz Mickiewicza spełnia wymagania gatunku, jakim jest epos. Często słyszy się, że Pan Tadeusz to epopeja narodowa lub epopeja szlachecka. Określenia tego używa się jednak nie tylko dla podkreślenia roli i wagi, jaką spełnia dzieło to w historii literatury polskiej. Bez wątpienia jest to jeden ze skarbów polskich zasobów, lecz zasługuje na miano eposu również ze względu na rygorystyczną kompozycję według zasad tego gatunku. Epos jest wielkim, rozbudowanym utworem
Udowodnij, że Dziady Adama Mickiewicza są dramatem romantycznym. O ile dramat romantyczny jest najważniejszym gatunkiem epoki, o tyle Dziady są najsłynniejszym dramatem romantycznym. Czym charakteryzuje się ten gatunek? Oto cechy utworu: Zerwanie z klasyczną formułą trzech jedności: miejsca – akcja rozgrywa się w kaplicy cmentarnej, w celi więziennej, na Litwie, w Warszawie, w domu Senatora itd. „Skaczemy” za bohaterami, przemierzając różne przestrzenie – rzecz nie do przyjęcia dla klasyków; czasu – część II odbywa się
Literacka wizja odzyskania niepodległości w twórczości Adama Mickiewicza – ewolucja poglądów. Poglądy Mickiewicza ulegały przeobrażeniom – wpływ na ich ewolucję miała obserwacja bieżących wydarzeń. Pierwszy pomysł „wybicia się na niepodległość” przedstawił poeta w Konradzie Wallenrodzie. Patrząc na krwawe stłumienie powstania dekabrystów i widząc potęgę caratu, doszedł do wniosku, że silniejszego wroga można pokonać tylko sprytem i inteligencją. Poemat jest apoteozą spiskowych metod walki. Już samo motto utworu stanowi „podpowiedź” skutecznego sposobu walki! Mickiewicz
Dlaczego Ballady i romanse uznawane są za praktyczny początek romantyzmu? Datę 1822 r. przyjmuje się za początek romantyzmu polskiego, wtedy to ukazał się drukiem zbiór pióra 24-letniego prowincjonalnego poety – Adama Mickiewicza pt. Ballady i romanse. Do tego momentu spór klasyków z romantykami miał charakter czysto akademicki i tak naprawdę mało kogo obchodził. Ballady… stanowiły praktyczną realizację teoretycznych dotąd założeń romantyków. Wierne poetyce romantycznej „popełniały”, zdaniem klasyków, same literackie grzechy. Ów „grzeszny” i „pozbawiony
Topos pielgrzyma w polskiej literaturze romantycznej. Pielgrzym był typem bohatera szczególnie lubianego przez literaturę romantyczną. Pojawiał się on w trzech kontekstach: pielgrzymki w czasie w przestrzeni w głąb siebie. Na świecie po motyw romantycznego pielgrzyma pierwszy sięgnął George Byron (Wędrówki Childe Harolda). Do literatury polskiej wprowadził go Adam Mickiewicz cyklem Sonetów krymskich – ich bohater nie tylko podróżuje po Krymie, ale również zagłębia się we własną psychikę, oddaje się refleksjom,
Jaki obraz miłości odnajdziemy w literaturze romantycznej? Miłość jest dla romantyków najważniejszym doświadczeniem egzystencjalnym. Źródłem szczęścia i cierpienia jednocześnie. W związku z tym była w romantyzmie jednym z uprzywilejowanych tematów literackich. Romantyzm programowo oddzielał miłość od tradycyjnie przypisywanych jej atrybutów szczęścia, jak np.: udane życie rodzinne, wspólne wychowanie dzieci czy namiętność i erotyczna satysfakcja. Miłość romantyczna, której wizerunek napotkamy w literaturze, jest: szalona – nie liczy się z realiami i zdrowym rozsądkiem; nieszczęśliwa – prowadzi do
Jakie motywy tematyczne najczęściej podejmowali twórcy polskiego romantyzmu? Literatura romantyzmu wciąż krąży wokół kilku centralnych zagadnień uprzywilejowanych przez romantyków, bo ogarniających ówczesną filozofię, życie polityczne, a nawet życie prywatne twórców. Są to: Miłość romantyczna – jest osią konstruującą dzieje bohatera romantycznego, prywatnym wątkiem postaci w utworze, jest także głosem krytyki w sprawie istniejącego porządku społecznego i obyczajowego. Jest to miłość tragiczna, nieszczęśliwa, prowadząca do obłędu i samobójstwa. Stanowi też odbicie w literaturze osobistych losów twórców. Jest
Na czym polega polemika Fredry z ideałami romantyzmu zawarta w Ślubach panieńskich? Aleksander Fredro misternie włączył w komedię polemikę z romantycznymi koncepcjami. Owa dyskusja przejawia się w: ukształtowaniu głównych postaci, własnej, antyromantycznej definicji miłości. Zacznijmy od postaci Rok 1834 to czas, kiedy czytelnik mógł znać już Dziady Mickiewicza, Kordiana Słowackiego, nie mówiąc o Cierpieniach młodego Wertera Goethego. W Dziadach postać nieszczęśliwego kochanka uosabiał Gustaw. W Ślubach panieńskich spotykamy Gucia! Co za perfidna aluzja! Zdrobnienie to
Jakie poglądy przedstawił Zygmunt Krasiński w Psalmach przyszłości i jak ustosunkował się do nich Juliusz Słowacki w Odpowiedzi na Psalmy przyszłości? Psalmy przyszłości napisał Zygmunt Krasiński w 1845 r., pod pseudonimem Spirydion Prawdzicki, poruszony teoriami zawartymi w broszurze O prawdach żywotnych narodu polskiego autorstwa Henryka Kamińskiego, który w przyszłej walce narodowościowej główną rolę wyznaczał wyzwolonemu ludowi. Poeta potraktował to jako nawoływanie do rewolucji i rzezi szlachty i w Psalmach przyszłości przedstawił własną teorię, którą można by
W roku 1843 Słowacki wystąpił z Koła Towiańczyków, nie był zresztą jego członkiem długo. Nie zgadzał się z filozofią towianizmu – stworzył własny system filozoficzny, który porządkował poglądy poety na temat istoty wszechświata i sensu istnienia. Wyłożył swoją teorię w dziele pt. Genezis z Ducha, stąd też jest to filozofia zwana genezyjską. Filozofia genezyjska jest ciekawą koncepcją. Zakłada, że wszystko, co istnieje, posiada duchową istotę, podczas gdy materia to tylko owoc aktywności ducha, krucha skorupka,
Kordian Juliusza Słowackiego spełnia następujące cechy gatunku: synkretyzm – pomieszanie rodzajów literackich; oczywiście, jest to przede wszystkim dramat, lecz zawiera partie liryczne (list do Laury, monolog na Mont Blanc) i epickie (opowiadanie Grzegorza); zerwanie z regułą trzech jedności: miejsca – podążamy za Kordianem po całej Europie: Londyn, Watykan, Mont Blanc, Warszawa itd., czasu – rok 1829, podróże wskazują na długi okres fabuły, zaś czarownice odprawiały sabat w roku 1799, 31 grudnia, akcji –
Na czym polega wartość twórczości Ignacego Krasickiego? Zapewne wypływa to z zakresu tematyki: przedmiotem refleksji i uwag jest tu odwieczna natura ludzka, kodeks moralny proponowany przez poetę nie zmienił się, filozoficzne refleksje o świecie pasują także do świata współczesnego, temat miłości ojczyzny jest ponadczasowy, krytyka wad społecznych wciąż trafia w dziesiątkę (w wielu przypadkach, bo pewne realia jednak się zmieniły), dowcip Krasickiego nadal bawi, nie zestarzały się jego żarty, najbardziej chyba te z bajek. Poza
Omów sylwetkę twórczą Jana Chryzostoma Paska i zalety artystyczne Pamiętników. Najpopularniejszym dziełem, w którym Sarmata przedstawia samego siebie, są Pamiętniki Jana Chryzostoma Paska. Autor to znakomity gawędziarz, niestroniący od latynizmów i emocjonalizmów, piszący żywym, barwnym językiem. Można go uznać za typowego Sarmatę – jego życiorys jest wręcz modelowy: burzliwa i awanturnicza młodość, niewielkie umiłowanie ksiąg, wielkie za to lenistwo, ekstrawagancja i buta szlachecka. Brał udział w walkach, które przedstawia raczej jako okazję do nawiązania nowych
Miłość flirtująca i miłość metafizyczna – zaprezentuj dwa oblicza miłości w literaturze barokowej. Miłość flirtującą znajdziemy bez cienia wątpliwości w poezji Jana Andrzeja Morsztyna. Tego przedstawiciela dworskiego nurtu w literaturze nazywa się nawet poetą miłości. W zbiorkach jego wierszy (Kanikuła albo psia gwiazda i Lutnia) głównym tematem jest miłość. Wprawdzie porównywana jest do ciężkiego stanu ducha i ciała, a zakochany nawet do… trupa, ale tak naprawdę miłość w poezji Morsztyna to coś lekkiego, flirt, zabawa, gra w ciuciubabkę.
Donkiszotyzm i hamletyzm. Objaśnij postawy, odwołując się do pierwowzorów literackich. Don Kichot Błędny rycerz poszukujący smoków i złych czarowników, niepoprawny marzyciel pragnący walczyć ze złem całego świata. Mimo wielu przeciwności ma on jednak ochotę do walki – będzie stawał w szranki nawet z wiatrakami czy stadem baranów. Nie może usiedzieć spokojnie na swej zagrodzie, tylko rusza w świat, żeby szukać przygody, przeciwników, których mógłby wyzwać na pojedynek i… kobiety, którą mógłby wielbić. Wierzy, że
Lektura literatury renesansowej przynosi informacje o ówczesnej epoce. Dowiadujemy się przecież: o podziale stanowym społeczeństwa – wójt, pan, pleban (Krótka rozprawa między trzema osobami, Panem, Wójtem a Plebanem Mikołaja Reja), o ówczesnych prawach, obyczajach, szkole, urzędach (O poprawie Rzeczypospolitej Andrzeja Frycza Modrzewskiego), o życiu ziemiańskim (Żywot człowieka poczciwego Mikołaja Reja), o życiu dworskim (Dworzanin polski Łukasza Górnickiego), o rozrywkach i zabawach wiejskich (Pieśń świętojańska o sobótce), o wydarzeniach historycznych (Pieśń V Pieśń o spustoszeniu Podola
Utwory maryjne to najstarsze nasze zabytki średniowieczne. Bogurodzica i Lament świętokrzyski to pieśni, których bohaterką jest Matka Boska. Bogurodzica jest najstarszym polskim hymnem. Nie wiadomo dokładnie, kiedy powstała, jaka była wcześniejsza jej wersja, kto jest autorem. Wiemy, że to oryginalny polski utwór, a nie tłumaczenie łacińskiego hymnu. Poprzestań na omówieniu dwóch najstarszych strof pieśni. Niektórzy badacze twierdzą, iż powstały one na przełomie XI i XII wieku. Świadczą o tym dwa archaizmy językowe z tego okresu
Filozoficzne inspiracje poezji Horacego. Nakreśl na początku w kilku słowach biografię twórcy. Horacy (po łac. Quintus Horatius Flaccus) żył w latach 65-8 p.n.e. i był najsławniejszym poetą lirycznym Rzymu. Mimo że urodził się jako syn wyzwolonego niewolnika, zdobył wykształcenie godne senatora – uczył się w Rzymie i w Atenach. To właśnie jego erudycja zadecydowała, że możemy odczytać w pozostawionych przez niego wierszach głębokie przemyślenia, znajomość filozofii myślicieli greckich – epikurejczyków i stoików. Inspiracje epikurejskie i stoickie w poezji Horacego
