REFERATY / Tematy przekrojowe
Porównaj obrazy Gdańska i jego okolic ukazane w literaturze współczesnej. «Tłusty, więc dobry» Te Szekspira Słowa do siebie Gdańsk wziąć może. (…) A Gdańsk tak piękny! – i tak cichy! Gdy słuch wytężę, zmrokiem słyszę, Jak dzwonią pieśni i kielichy, I pocałunki… Za tę ciszę W której się żywiej i gorącej Czuje, ja kocham Gdańsk najwięcej. (Wiktor Gomulicki, Pieśń o Gdańsku) O dniach potęgi zadumany, Co z murów twoich jeszcze tchnie, Bądź pozdrowiony, z snów mi znany, Mocarnej
Perswazyjna funkcja języka na przykładach tekstów propagandowych. Analiza przykładów. Strategia wstępu Co to jest perswazyjna funkcja języka? Każdy tekst, niezależnie od formy, w jakiej został przedstawiony (zapisany czy tylko wygłoszony), pełni jednocześnie kilka funkcji. Są one związane z poszczególnymi elementami aktu komunikacji, w którym zawsze występuje: nadawca, rzeczywistość, o której się mówi, i odbiorca. Ze względu na to, który element został najsilniej zaakcentowany w konkretnej wypowiedzi, mówimy, że dominuje w niej odpowiadająca mu funkcja, a inne chociaż też
Różne sposoby funkcjonowania tradycji homeryckiej w literaturze polskiej. Omów na wybranych przykładach. Strategie wstępu Jak rozumieć pojęcie „tradycji homeryckiej”?– tradycja homerycka to występowanie różnego rodzaju elementów obecnych także w utworach Homera lub tylko przypominających te elementy, to związane z dziełami greckiego poety pewne skojarzenia. Historia tradycji homeryckiej i przyczyny jej popularności. Historia nawiązań do Homera jest w Polsce długa. Rozpoczyna ją Jan Kochanowski Odprawą posłów greckich – wątkiem zaczerpniętym z tego samego mitu, który inspirował Homera.
Kamienica jako przestrzeń życia człowieka. Rozważ na wybranych przykładach. Strategie wstępu Co to jest kamienica i kto w niej mieszka? Duży, murowany, czynszowy dom mieszkalny, zwykle kilkupiętrowy; także mieszkańcy tego domu (definicja słownikowa). Mieszkańcy czynszowej kamienicy to ludzie wynajmujący ją, płacący czynsz, a więc niezamożni. Nie zawsze mogli wywiązać się ze zobowiązań finansowych, wtedy musieli opuścić kamienicę. Taka sytuacja groziła studentom – bohaterom Lalki Prusa. W kamienicy mieszkali: mieszczanie np.: subiekt Rzecki – bohater
Sposoby kreowania arkadii w literaturze – omów na wybranych przykładach. Strategia wstępu Definicja arkadii na podstawie Słownika terminów literackich – pokrewieństwa z terminem utopia. Strategie rozwinięcia Różne sposoby myślenia o arkadii: sielskie bytowanie w harmonii ze światem i ludźmi, szczęście codzienności, zachwyt nad pięknem przyrody np: Mikołaj Rej – Żywot człowieka poczciwego, Jan Kochanowski – Pieśń świętojańska o Sobótce, Na dom w Czarnolesie, Stanisław Trembecki – Sofiówka); miłość – utopia utożsamiana z obecnością ukochanej osoby np: Adam Mickiewicz
Porównaj różne wcielenia diabła w literaturze i omów ich funkcje, odwołując się do wybranych tekstów literackich. Strategie wstępu Definicja diabła – zaskakujące nazwy. Diabły a demony. Bogactwo „imion” diabelskich i przyczyny tego zjawiska. Diabeł – w religii chrześcijańskiej i mojżeszowej: anioł upadły, strącony przez Boga do piekieł, kuszący ludzi do grzechu; w wierzeniach ludowych ogólniej: „zły duch, czart, szatan, symbol złości i brzydoty” (definicja słownikowa). Dlaczego diabeł budzi zainteresowanie i czy jest to zdrowy odruch? Bo jest związany z fundamentalnymi
Afryka i jej mieszkańcy jako temat literatury i innych sztuk. Rozważ problem, odwołując się do wybranych dzieł. Strategie wstępu Afryka – rzadki temat utworów przeznaczonych dla wiekowo bardzo różnych czytelników – od Bambo do Hebanu czy Pożegnania z Afryką. Strategie rozwinięcia Ciekawa i „literacka” historia starożytna Afryki: Prus, Faraon, Smith, Bóg Nilu, Waltari, Egipcjanin Sinuhe (kultura starożytnego Egiptu – problemy państwa i władzy). Problem krajów afrykańskich w czasach kolonialnych i jego odbicie w literaturze – budowanie linii kolejowych
Twórcza i destrukcyjna siła miłości w życiu człowieka. Omów na wybranych przykładach bohaterów literackich. Albowiem miłość mocna jest jak śmierć, a namiętność mroczna jak świat podziemny. (Pieśń nad Pieśniami) I jedno wiemy tylko. I nic się nie zmienia. Śmierć chroni od miłości, a miłość od śmierci. (Jan Lechoń, Pytasz, co w moim życiu z wszystkich rzeczą główną…) Strategie wstępu Miłość i jej siła Miłość uznawana jest za uczucie, któremu trudno się oprzeć. I nie
Drzewo – świadek, uczestnik życia postaci literackich. Omów na wybranych przykładach. Strategie wstępu Definicja postaci literackiej Fikcyjna osoba występująca w świecie przedstawionym dzieła literackiego; w utworach dramatycznych i epickich (z wyjątkiem narracji w pierwszej osobie) zachowująca niezależność względem podmiotu literackiego, w utworach lirycznych często z nim tożsama. (Słownik terminów literackich) Uzasadnienie wyboru materiału Jest przebogaty. Ponieważ, moim zdaniem, różne funkcje drzew szczególnie wyraziście ujawniają się w poezji, ona też stoi w centrum moich zainteresowań. Postanowiłam przywołać jednak również
Między literaturą a sztukami plastycznymi. Przedstaw twórczość literacką i plastyczną wybranych artystów. Inne możliwe sformułowania tematu Malarz piszący czy pisarz malujący – uzasadnij na podstawie twórczości wybranego artysty. Rola słowa i obrazu plastycznego w twórczej ekspresji znanych artystów. Omów na wybranych przykładach. Ramowy plan wypowiedzi Określenie problemu Łączenie w twórczości jednego artysty różnych sposobów wypowiedzi – słownych i plastycznych Kolejność prezentowanych argumentów Zależy od Twojej własnej wizji prezentacji. Jeśli interesować Cię będzie rozwój wybranego przez
Świat prowincji w opowiadaniach Brunona Schulza i obrazach Marca Chagalla (porównaj wybrane dzieła). Strategie wstępu Co to jest prowincja? Niewielka miejscowość oddalona od centrum kraju. (definicja ze Słownika języka polskiego pod red. Mieczysława Szymczaka). Słowo pochodzi od łacińskiego provincia – posiadłość rzymska poza granicami Italii. Prowincja w tradycji literackiej – przedstawiana zazwyczaj jako nudna, szara, gnuśna i nijaka. Przykłady: Józef Ignacy Kraszewski, Wielki świat małego miasteczka Jan Lam, Wielki świat Capowic Bolesław
Poezja współczesna wobec tradycji sztuki barokowej. Omów na wybranych przykładach. Inne możliwe sformułowania tematu Poezja i sztuka baroku – jej odbicie w twórczości współczesnych artystów. Odwołaj się do wybranych przykładów. Analizując wybrane wiersze współczesnych polskich poetów, ukaż wpływ sztuki baroku na ich twórczość. Ramowy plan wypowiedzi Określenie problemu Filozofia i światopogląd: sceptycyzm, mistycyzm, zainteresowania eschatologiczne, refleksja nad przemijaniem. Kolejność prezentowanych argumentów Sztuki plastyczne architektura – odejście od kanonów klasycznych, upodobanie
Różne sposoby funkcjonowania motywu winy i kary w literaturze. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych przykładów. Człowiek jest jedynym stworzeniem obciążonym winą. (John Steinbeck) Wszyscy jesteśmy wyjątkowymi wypadkami. Wszyscy chcemy odwołać się do czegoś! Każdy żąda dla siebie niewinności za wszelką cenę, nawet jeśli dlatego miałby oskarżyć rodzaj ludzki i niebo. (Albert Camus) Wiem, że nic mnie nie usprawiedliwia, ponieważ sama sobie stoję na przeszkodzie. (Wisława Szymborska) Strategie wstępu Czym jest wina i jak
Folklor jako inspiracja pisarzy w różnych epokach. Omów na wybranych przykładach. Strategie wstępu Co to jest folklor? To całokształt kultury określonego kręgu społecznego, przede wszystkim chłopstwa, różniący się w sposób zasadniczy od kultury reprezentowanej przez wykształcone warstwy społeczne (definicja ze Słownika terminów literackich). Strategia rozwinięcia Folklor w literaturze staropolskiej – Jan Kochanowski, Pieśń świętojańska o sobótce. Ponieważ nie znamy utworów ludowych z epoki renesansu, trudno nam określić, na ile pieśni Panien wzorowane są
Rozmowy człowieka z Bogiem. Omów problem, odwołując się do wybranych utworów literackich. Z Tobą ja gadam, co królujesz w niebie, A razem gościsz w domku mego ducha. (Adam Mickiewicz – Rozmowa wieczorna) Strategie wstępu Jak można rozumieć rozmowy z Bogiem? Jako modlitwę (Ernest Bryll, Modlitwa dla Małgosi). Jako pytania stawiane Bogu (Wacław Oszajca, sądny dzień). Jako wiersze liryczne adresowane do Boga, np. hymny, psalmy (Jan Kochanowski, Czego chcesz od nas, Panie…). Jako
Literatura faktu. Dokonaj analizy i interpretacji tego zjawiska kulturowego XX wieku na wybranych przykładach. …prawda jedynie wystarczy Nam, co za prawdą gonim, D o n K i c h o t o m, Przeciwko smokom, jadom, kulom, grotom!… (Cyprian Kamil Norwid, Epos – nasza) Strategia wstępu Jakie utwory zaliczamy do literatury faktu, jaka jest ich geneza i cechy? Literatura faktu związana jest z dążeniami literatury okresu międzywojennego do autentyczności. (…) Z utworów
Bohaterowie literaccy różnych epok w poszukiwaniu szczęścia. Rozważ na wybranych przykładach. Szukamy szczęścia, my, Kaina plemię, Szukamy prawdy – to syzyfia praca! Prawda jak słońce spieszy ogrzać ziemię, Lecz ziemia z nami od niej się odwraca. (Andrzej Niemojewski, Elegia) Strategie wstępu Szczęście jako wartość, cel bohaterów literackich – los, fortuna, dola, zwłaszcza pomyślny los, pomyślność, powodzenie; zrządzenie losu sprawiające, że komuś się szczęści, powodzi. (Słownik języka polskiego) Szczęśliwi i nieszczęśliwi bohaterowie literaccy
Motywy biblijne jako tematy literatury i sztuki. Omów metody wykorzystania topiki biblijnej na podstawie wybranych dzieł z różnych epok i dziedzin sztuki. Inne możliwe sformułowania tematu: Antyk i Biblia. Ich wpływ na kształtowanie się kultury europejskiej. Rola Biblii w sztuce i kulturze poszczególnych epok. Wskaż podobieństwa i różnice pomiędzy epokami. W jaki sposób współczesna kinematografia nawiązuje do tekstów biblijnych? Odpowiedz, powołując się na kilka wybranych przykładów dzieł filmowych. Strategie wstępu Wariant 1 Prezentację możesz rozpocząć od
Rozważ problem obecności archetypów i toposów w komiksie i funkcje, jakie w tym gatunku pełnią wspomniane elementy. Odwołaj się do odpowiednich przykładów. Strategie wstępu Co to jest komiks? To typ publikacji rozrywkowej, historyjka obrazkowa (definicja słownikowa). Czym się charakteryzuje? Obrazki opatrzone są tekstem, stanowi on dialog, niekiedy krótki komentarz, najczęściej o charakterze sensacyjnym. Jakie pełni funkcje? Rozrywkowe, ale i dydaktyczne, czasem satyryczne, demaskatorskie. Strategie rozwinięcia Przykłady i podział komiksów – Tytus, Romek i A’Tomek, Batman, Spiderman, Dragon
Stereotypy kobiecości w literaturze dwóch różnych, odległych czasowo epok. Rozważ problem na wybranych przykładach. Strategie wstępu Co to jest stereotyp kobiecości? (jak rozumieć to pojęcie?) Funkcjonujący w świadomości społecznej skrótowy, uproszczony i zabarwiony wartościująco obraz rzeczywistości odnoszący się do kobiet, utrwalony jednak przez tradycję i nieulegający zmianom; szablon (definicja słownikowa). Po co są stereotypy? Stereotypy pozwalają ocenić i zrozumieć otaczającą nas rzeczywistość. Pokazują zmiany, jakie zaszły w świecie lub ich brak. Prezentują dobre i złe cechy
