REFERATY / Tematy przekrojowe
Ruiny, groby, opustoszałe zamki. Omów motyw przemijania w literaturze i sztuce XIX wieku. Komentarz Temat jest bardzo ciekawy, można wręcz powiedzieć, że fascynujący. Możliwe są liczne strategie podejścia do tego tematu. Zauważ, że „przemijanie” jest terminem z pogranicza filozofii i może dotyczyć zarówno ludzkiego życia, dziejów całych społeczeństw, jak i konkretnych wydarzeń z życia jednostki. Pierwsza część tematu jednak nieco ogranicza twoje pole wyboru. Trzeba bowiem powiązać problem przemijania z określonymi motywami w literaturze i sztuce: grobami, ruinami, opustoszałymi
Zjawy, duchy, sny w literaturze. Zbadaj ich funkcje w wybranych utworach różnych epok. Komentarz Temat jest bardzo szeroki. Sam motyw snu zasługiwałby na oddzielne omówienie. Poza tym, nie wystarczy jedynie przywołać i opisać utwory, w których występują zjawy i inne postacie fantastyczne, ale należy zbadać FUNKCJE, jakie tam pełnią. Czyli – krótko mówiąc – w jakim celu pojawiają się w utworze, jaki efekt ma przez to zostać osiągnięty. Są, oczywiście, epoki literackie, w których świat irracjonalny cieszył się
Tematyka żydowska w kulturze. Swoją wypowiedź zilustruj odpowiednimi przykładami tekstów kultury. Jest to temat rzeka. Bardzo szerokie zakreślenie problematyki sprawia, że możesz odwołać się do różnych dziedzin sztuki: filmu, teatru, muzyki; zwróć również uwagę, że temat nie precyzuje, czy chodzi o kulturę polską, a więc możesz swobodnie korzystać ze światowego dziedzictwa obejmującego problematykę żydowskiego społeczeństwa i kultury. Oczywiście, podstawą Twojej wypowiedzi powinny być teksty literackie, zarówno proza, jak i poezja. Aby dobrze przygotować tę prezentację,
Paraboliczny charakter baśni. Omów zagadnienie, wypowiedź uargumentuj wybranymi przykładami tekstów kultury. Komentarz Temat ten wymaga znajomości baśni. W temacie znajduje się sformułowanie „paraboliczny charakter”, nie musicie więc na siłę szukać innych, nawet interesujących (np. psychologicznych) teorii baśni. Skoncentrujcie się na tym, w jaki sposób prosta baśń dla dzieci pokazuje uniwersalne prawdy o świecie i człowieku. Zastanówcie się, jak można rozumieć baśnie, co potraficie znaleźć pod powłoczką prostej historii. Inne możliwe sformułowania tematu Wartości literatury
Poezja jako narzędzie walki z systemem. Inne możliwe sformułowania tematu Poezja powojennej Polski wobec problemu zniewolonego umysłu. Moc słowa. Porównaj jego funkcję w poezji i propagandzie w powojennej Polsce. Ramowy plan wypowiedzi Określenie problemu Kontynuacja tradycji poezji „w służbie narodu”. Różne formy poetyckie – różne sposoby oddziaływania na wrażliwość odbiorców. Uwalnianie zniewolonych umysłów za pomocą słowa. Kolejność prezentowanych argumentów zależy od Twojej własnej wizji prezentacji. Jeśli przyjmiesz formę relacjonowania wywiadu (wywiadów), ważna będzie chronologia
Horacjański motyw exegi monumentum w poezji późniejszych epok. Omów jego funkcjonowanie, odwołując się do wybranych przykładów. Inne możliwe sformułowania tematu: Motyw sławy poetyckiej i nieśmiertelności poety jako temat poezji różnych epok. Odwołaj się do wybranych przykładów. Non omnis moriar na poważnie i ironicznie w poezji późniejszych epok. Omów różne sposoby ujęcia tematu nieśmiertelnej sławy poetyckiej w literaturze. Ramowy plan wypowiedzi Określenie problemu Obecność toposu exegi monumentum w poezji, przedstawienie tekstu źródłowego, wiersza Horacego Do muzy
Artystyczne ujęcie macierzyństwa w literaturze i sztuce. Omów zagadnienie na podstawie wybranych epok. Komentarz Temat jest dość trudny, ale za to niezwykle ciekawy i obszerny. Matka Boska, Matka Ziemia, matka Polka, tajemnica macierzyństwa, stereotyp matki i próby przełamywania tego stereotypu – to wszystko hasła, które powinny znaleźć się w twojej pracy. Przez wieki uważano, że jedynym powołaniem kobiety jest bycie matką, dlatego nie mogły one kształcić się i wykonywać pracy zarobkowej. Przestrzenią kobiety był dom,
Jak, gdzie i co jadają bohaterowie literaccy? Przedstaw motyw sztuki kulinarnej w tekstach literackich różnych epok. Inne możliwe sformułowania tematu Sztuka kulinarna jako przejaw kultury i obyczaju. Omów temat, odwołując się do tekstów literackich różnych epok. Obrazy sztuki kulinarnej okazją poznania kultury społeczeństwa czy pretekstem do jego demaskacji? Omów różne funkcje motywu w literaturze. Ramowy plan wypowiedzi Określenie problemu Wskazanie różnych funkcji motywu sztuki kulinarnej w literaturze Kolejność prezentowanych argumentów Ukazanie zwyczajów kulinarnych różnych
Różne kanony kobiecej urody w literaturze i sztuce. Omów na wybranych przykładach. Komentarz Kryteria doboru materiału mogą być różne, warto je jasno określić, bo po pierwsze: ułatwi to poszukiwanie i opracowywanie materiału; po drugie: kiedy ma się samemu jasność co do omawianych treści – przekazanie ich słuchaczom nie nastręcza większych trudności. Inne możliwe sformułowania tematu Kobieta idealna – przedstaw różne kanony kobiecej urody na przestrzeni wieków. Kobieta – jaka jest, każdy widzi –
Uprzedmiotowienie człowieka jako problem w literaturze i sztuce (np. Kantor, Wróblewski, Różewicz). Omów i zinterpretuj zjawisko na wybranych przykładach. Określone w temacie zjawisko jest niestety ważną cechą XX-wiecznej kultury. Społeczne i psychologiczne skutki przemian kulturowych i cywilizacyjnych nie zawsze mają charakter pozytywny… Inne możliwe sformułowania tematu Dwudziestowieczny kryzys kultury w dziełach pisarzy i plastyków. Omów zjawisko, wskazując wybrane przykłady tekstów kultury. Metafizyczne zniewolenie człowieka współczesnego. Przedstaw motyw na wybranych przykładach literackich, malarskich, filmowych.
Motyw tańca śmierci (danse macabre) w literaturze i w malarstwie. Przedstaw jego najważniejsze realizacje. Komentarz To jeden z najsłynniejszych motywów kultury europejskiej. Mimo to, nie jest niezwykle częstym tematem sztuki – może właśnie dlatego jego realizacje są bardzo wygodnym obiektem badań. Inne możliwe sformułowania tematu Szlachcic i żebrak w objęciach kostuchy. Omów rozwój motywu tańca śmierci od czasów średniowiecza. Motywy tanetyczne w kulturze europejskiej. Przedstaw wybrany nurt ich realizacji. Ramowy plan wypowiedzi
Gatunki publicystyki prasowej. Omów na przykładach ze współczesnych czasopism. Inne możliwe sformułowania tematu Zróżnicowanie gatunków prasowych. Omów problem, wskazując wybrane przykłady artykułów. Od felietonu po korespondencję wojenną. Przedstaw różnorodność gatunkową współczesnej publicystyki. Wypowiedź zilustruj konkretnymi przykładami. Ramowy plan wypowiedzi Określenie problemu definicja publicystyki zarys historii prasy Kolejność prezentowanych argumentów Przegląd gatunków publicystycznych: felieton reportaż recenzja esej wywiad Wnioski najważniejsze gatunki publicystyczne; przegląd najistotniejszych wyróżników poszczególnych form wypowiedzi prasowej.
„Młodzi” przeciwko „starym” – odwołując się do wybranych przykładów, ukaż konflikt pokoleń literackich jako zjawisko charakterystyczne dla różnego rodzaju przełomów w sztuce. Inne możliwe sformułowania tematu Polemiki, spory, prowokacje – starcia pokoleń literackich. Omów na przykładach wybranych utworów. Walka klasyków z romantykami i inne znane Ci słynne spory pisarzy. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych przykładów. Ramowy plan wypowiedzi Określenie problemu Omówienie kategorii pokolenia literackiego, zdefiniowanie jej. Wymienienie kilku najważniejszych pokoleń literackich. Kolejność prezentowanych
Filmy Andrzeja Wajdy jako interpretacje literatury polskiej. Omów wybrane przykłady. Andrzej Wajda to jedyny Polak, który dostał najważniejszą nagrodę świata filmowego – Oscara – za całokształt twórczości. Od początku swojej drogi zawodowej sięgał po największe dzieła literatury polskiej i pokazywał je ze swojego punktu widzenia, po swojemu przedstawione i zinterpretowane. Warto poznać bliżej jego twórczość i przeanalizować ją dogłębnie. Jeśli interesujesz się kinem – to znakomity temat dla Ciebie! Inne możliwe sformułowania
Różne ujęcia Sądu Ostatecznego w literaturze i sztuce. Odwołaj się do wybranych przykładów. Inne możliwe sformułowania tematu Różne sposoby kreacji obrazu Sądu Ostatecznego w literaturze i innych tekstach kultury. Omów na wybranych przykładach. Przemiany wizji Sądu Ostatecznego w tekstach kultury z różnych epok. Omów na wybranych przykładach. Strategia wstępu Zdefiniuj najważniejsze pojęcia Sąd Ostateczny (przenośnie) – wg Małego słownika biblizmów języka polskiego – „wielkie zamieszanie, popłoch, rozgardiasz, urwanie głowy”. Porównaj tożsame znaczeniowo
Tematyka historyczna jako tworzywo literatury polskiej w XIX i XX wieku. Omów wybrane przykłady. Temat jest bardzo obszerny, choć wiele dzieł, które go podejmują, nie jest omawianych w szkole. Jak wiadomo, literatura polska jest bardzo silnie związana z wydarzeniami historycznymi. Można powiedzieć, że wiele dzieł literackich jest wręcz zdeterminowanych przez zjawiska historyczne, a często i polityczne. O tym właśnie oraz o różnych sposobach wykorzystywania historii w dziełach literackich trzeba mówić, prezentując ten temat. Inne możliwe sformułowania tematu Historia jako
Nawiązania literackie we współczesnej kulturze. Omów problem, posługując się przykładami: literackimi, filmowymi, malarskimi, reklamowymi. Bardzo trudny temat (chociaż wydaje się prosty i banalny) ze względu na obfitość „materiału badawczego”. Wbrew pozorom, czeka Cię sporo pracy, jeśli zdecydujesz się na przygotowanie tego zagadnienia. Nie tylko przeszukiwanie swojej pamięci, ale i lektura dzieł teoretycznoliterackich. Jeżeli nie interesujesz się teatrem ani malarstwem, powinieneś zastanowić się, czy inne zagadnienie nie byłoby odpowiedniejsze. Inne możliwe sformułowania tematu
Nastrój prezentowany w dziełach literackich i przedstawieniach teatralnych. Dokonaj analizy odpowiednich dzieł. Inne możliwe sformułowania tematu Metody budowania nastroju w literaturze i teatrze – próba porównania (na wybranych przykładach). Teatr i literatura – techniki budowania nastroju specyficzne dla tych dziedzin sztuki. Ramowy plan wypowiedzi Określenie problemu Należy: pokazać związki literatury z teatrem, a także konflikt między literaturą a teatrem autonomicznym; nazwać i scharakteryzować środki formalne literatury i teatru; scharakteryzować to, na czym polega teatr po reformie Edwarda Gordona Craiga; zasygnalizować,
Groteska jako podstawowa kategoria estetyczna XX wieku. Jak ukazywane są absurdalność i tragizm istnienia? Omów na przykładzie wybranych dzieł. Komentarz Tego tematu nie można nazwać łatwym – wymaga znajomości terminu groteska, cech tejże oraz… sporego nakładu pracy. Szkolne wiadomości na temat groteski na pewno nie wystarczą. Niezbędne będą pewne przygotowania – przekopanie się przez słowniki terminów literackich i specjalistyczną literaturę (teoria literatury). Zaletą tego tematu jest to, że materiału literackiego na pewno Ci
Różne ujęcia pejzażu w dziełach poetyckich i plastycznych. Przedstaw zagadnienie, odwołując się do wybranych przykładów z dziedziny poezji i malarstwa. Inne możliwe sformułowania tematu W jaki sposób nowe techniki wyrazu, forma wpływają na przedstawienie danego tematu. Omów to zagadnienie, analizując motyw natury w literaturze i sztuce. Sposoby kreowania obrazu natury w poezji i malarstwie. Analiza wybranych dzieł poetyckich i malarskich. Ramowy plan wypowiedzi Określenie problemu Natura jako temat dzieł malarskich i poetyckich – zjawisko samoistne (groza – potęga – swojskość)
