LICEUM
Jaka jest wymowa wiersza Władysława Syrokomli pt. Lalka? Lalka, czyli „gawęda dziecinna”, jest utworem, w którym wypowiada się mała dziewczynka. Widzimy wdzięczny obrazek: panienka aniołek bawi się lalką, poucza ją i tłumaczy jej zawiłości tego świata. Gdy jednak przysłuchamy się tej „dziecinnej” wypowiedzi, zauważymy, że tematem głównym jest problem społeczny, nierówność panów i chłopów, hierarchia społeczeństwa – tyle że widziana oczami dziewczynki. Oglądamy dziewiętnastowieczną rzeczywistość, tak jak widzi ją dziecko,
Na podstawie wybranych przez siebie utworów określ tematykę poezji romantyzmu krajowego. Maraton Kornela Ujejskiego to wiersz zawierający portret rozgoryczonego poety Tyrteusza, który nie może tworzyć poezji „dźwięcznej, słodkiej dla ucha”, lecz musi wyrażać cierpienie narodu, podburzać do walki, wzniecać nienawiść do wroga i pielęgnować pamięć bohaterów. Symbole poezji aktualnej, odpowiadającej czasom to: brzęk łańcucha, zbroja, szyderstwo, nienawiść i groby. Wiersz jest apostrofą – Kornel Ujejski kieruje go do grona odbiorców, którzy chcieliby
Realista czy pesymista? W jaki sposób Daniel Naborowski realizuje motyw vanitas z biblijnej Księgi Koheleta? Zacznijmy od przypomnienia, co to jest vanitas Motyw vanitas (marności) pochodzi z Księgi Koheleta. Kohelet odrzuca nie tylko bogactwo i rozkosz, ale i tak cenione wewnętrzne wartości, jak mądrość czy praca. Patrząc na świat, biblijny mędrzec stwierdza z zadumą: „Vanitas vanitatum et omnia vanitas” („Marność nad marnościami i wszystko marność”). Jedyną stałą wartością i prawdą życia jest przemijanie. Wszystkie rzeczy mają
Kim był: trackim śpiewakiem, muzykiem i poetą, synem króla Tracji i muzy Kaliope, mężem driady Eurydyki. Najważniejsze wydarzenia w jego życiu: Udział w wyprawie Argonautów po złote runo, Małżeństwo z ukochaną Eurydyką. Śmierć żony ukąszonej przez żmiję. Wyprawa do Hadesu w celu odzyskania ukochanej, urzeczenie samego Cerbera, przekonanie boga Hadesa, by oddał mu żonę, trudny warunek boga: nieodwracanie się za ukochaną. Obejrzenie się za Eurydyką przy wyjściu z Hadesu i utrata żony na zawsze. Śmierć (wg jednej wersji
Pieśń XXV z Ksiąg wtórych, nazywaną Hymnem do Boga, krytycy literatury nazwali deklaracją renesansowego optymizmu – udowodnij, że mieli rację. Do takiego tematu bardzo dobra będzie forma rozprawki. Można to rozpoznać choćby po typowo rozprawkowym rozkaźniku „udowodnij”. Rozprawka to forma lekka, łatwa i (w miarę…) przyjemna, ale łatwo popaść w schemat. Pozwól sobie na trochę luzu – zacytuj, postaw pytanie retoryczne itd. Pieśń XXV Jana Kochanowskiego Ten hymn to jedna z najpiękniejszych
Postacie Odprawy posłów greckich Odprawa posłów greckich Jana Kochanowskiego to sztuka pozostająca wzorem literatury zaangażowanej. Utwór o wymowie politycznej adresowany do zwierzchników państwa, na których spoczywa odpowiedzialność za jego losy, napomina do dbania nie tylko o własne interesy, ale powierzone im interesy ogółu. I dlatego nie traci na aktualności! Charakterystyka bohaterów Antenor – człowiek honorowy, prawy, nieprzekupny, wierzący, żyje zgodnie z nakazami boskimi. Jego mądrość, modelowa postawa moralna, odwaga cywilna oraz patriotyzm składają
Bohaterowie nowel pozytywistycznych To musisz wiedzieć! Nowela to jeden z najpopularniejszych gatunków pozytywistycznych, uprawiali ją najwybitniejsi powieściopisarze epoki: Henryk Sienkiewicz, Bolesław Prus, Eliza Orzeszkowa i najwybitniejsza pozytywistyczna poetka – Maria Konopnicka. Zadaniem noweli było najczęściej poruszyć czytelnika, apelować do jego sumienia, skłaniać do działania (czyli do pomocy najuboższym warstwom społeczeństwa) albo ostrzegać (np. Za chlebem Henryka Sienkiewicza). Nowele to specyficzne dokumenty epoki – przedstawiały drobne epizody z życia przeciętnych, nierzadko boleśnie pokrzywdzonych ludzi.
Postacie mitologii greckiej Dedal i Ikar Historia Dedala i Ikara Dedal obciążony zbrodnią uszedł na Kretę wraz ze swoim synem Ikarem. Przybył tam, by zbudować labirynt dla Minotaura, potwora, pół byka, pół człowieka. Minotaur był synem Pazyfae – żony króla Minosa ze związku z Zeusem (ukrytym pod postacią byka). Dedal tęsknił jednak bardzo za swoją ojczyzną. Minos bardzo cenił budowniczego i nie chciał, by ten opuścił Kretę. Dedal postanowił wydostać się z wyspy podstępem. Zbudował skrzydła
Bohaterowie Starego Testamentu Noe – jeden z patriarchów biblijnych, człowiek prawy, który znalazł łaskę u Boga jako ten uczciwy wśród grzesznej ludzkości. Bóg był wówczas bardzo rozgniewany na ludzi i postanowił zesłać na ziemię potop. Uczynił to, ale ocalił Noego i jego rodzinę. Kazał Noemu zbudować specjalną arkę i skryć się w niej wraz z rodziną i przedstawicielami wszystkich zwierząt. Tak przetrwało życie na ziemi, a po potopie na niebie ukazała się pierwsza tęcza – znak przymierza Boga z ludźmi.
Bohater literacki – ofiary miłości Nagła utrata osoby kochanej miłością wyjątkowo głęboką może wywołać uczucia szczególnie agresywne. W poczuciu krzywdy, raptownego osamotnienia człowiekiem zaczyna rządzić nieodparta potrzeba zemsty na niesprawiedliwym i bezwzględnym świecie. Wściekła zemsta Kiedy najdroższy sercu homeryckiego Achillesa przyjaciel – Patroklos ginie na polu bitwy z rąk Hektora, dumny rycerz spod Troi wpada w szał cierpienia. Chwyta oburącz gorący popiół i sypie sobie na głowę, pada na ziemię, tarza się
Bohater literacki – kobieta pajęczyca Kobieta pajęczyca czeka na swoją zdobycz cierpliwie, aż ofiara sama zaplącze się w pajęczynę; kiedy to nastąpi, triumfalnie syci się widokiem schwytanego i zatruwa go powoli. Geneza tego typu bohaterki Można uznać, że w literaturze polskiej pierwszą bohaterką literacką tego typu była Izabela Łęcka. Ale gdyby poszukać wcześniej? Być może, byłaby to biblijna bohaterka Dalila, pogromczyni siłacza Samsona? Kobieta pajęczyca jako bohaterka literacka Kobieta pajęczyca czy kobieta modliszka to
Bohater literacki – kobieta idealna Niemal w każdej epoce próbowano tworzyć jakieś wzorce. Nie w każdym jednak okresie kobieta była „pełnoprawną” bohaterką literacką. Motywu kobiety idealnej nie wolno mylić z motywem kobiety – to nie to samo! Łatwiej określić ideał urody, obowiązujący w każdej z epok kanon piękna niż obowiązujący ideał cech charakteru. Geneza tego typu bohaterki Biblijne bohaterki, które można by stawiać za wzór, to Rut i Judyta. Pierwsza z nich to młoda, piękna, bogobojna wdowa,
Bohater literacki – nieszczęśliwy kochanek Znajdziemy go w każdej epoce, bo miłość jest jednym z głównych tematów literackich, a o szczęście w tej materii trudno. Zazwyczaj to bohater tragiczny, choć bywa i śmieszny. Są dwa główne powody jego nieszczęścia: albo ukochana nie odwzajemnia uczucia, albo rozdziela ich zły los.Okrucieństwo losu objawia się różnie. Najtragiczniej, gdy ona umiera lub wbrew swojej woli zostaje żoną innego – wroga bądź przyjaciela, nie wiadomo, co gorsze. Wymawiając imię nieszczęśliwego kochanka, przywołujemy
Sarmata Postać Sarmaty, obecna w kulturze i literaturze polskiej od XVI w., wzbudza wielkie, często sprzeczne emocje. Z jednej strony Sarmata kojarzy się nam z okresem największego rozkwitu Polski, wolnością szlachecką, początkami demokracji, z drugiej upatrujemy w jego (nieco niefrasobliwym) światopoglądzie jednej z przyczyn rozbiorów i rozpadu Rzeczypospolitej. Warto zastanowić się głębiej nad tą niezwykłą dla kultury i historii Polski postacią, zadać sobie pytanie czy Sarmata uosabia nasze dobre czy złe cechy narodowe? Geneza tego typu bohatera Sarmata jest
Bohater literacki – zbrodniarz Zbrodniarz to bohater – niestety! – uniwersalny, jest obecny w literaturze wszystkich epok. Oczywiście, najwięcej zbrodni popełnianych jest na łamach literatury sensacyjnej, a głównym celem w tego typu książkach jest odkrycie sprawcy. W literaturze pięknej mamy do czynienia z wieloma czynami, które zasługują na miano zbrodni. Trudno nakreślić jakąś ogólną sylwetkę zbrodniarza: różne są motywy, różne ich psychologiczne konsekwencje i z pewnością nie wszystkim czytelnicy przypisują jednakową winę za popełnione czyny. Dlatego,
Bohater literacki – ziemianin To bardzo ważny typ bohatera w literaturze polskiej! Mniej czy bardziej bezpośrednio wiąże się z takimi tematami, jak Polska, Polacy i polskość (jak wiemy, te właśnie zagadnienia odgrywają niesłychanie istotną rolę w naszej literaturze; mamy do nich prawdziwą słabość), a także z motywem dworku szlacheckiego – ten z kolei ma niebagatelne znaczenie w naszych narodowych epopejach. Nie zapominajmy też, że ziemianin to jeden z ważnych wzorców
Bohater literacki – wędrowiec To chyba najdawniejszy w dziejach kultury ludzkiej typ bohatera – występuje w mitach i najstarszych tekstach literackich. Jego dzieje są pretekstem do ukazania uniwersalnych cech człowieka, przemian, jakim ulega podczas swego życia. Wędrówka jako metafora życia to jeden z najczęściej występujących w sztuce motywów, prezentowany przez bardzo wielu twórców. Geneza tego typu bohatera Najstarszy tekst literacki znany ludzkości, pochodząca sprzed dwóch i pół tysiąca lat
Bohater literacki – władca Temat władzy i władcy przewija się w literaturze każdej epoki. Już w dzieciństwie poznajemy złe królowe (Królewna Śnieżka), bezdusznych cesarzy („Słowik” Andersena) i dowiadujemy się, jak trudne może być rządzenie krajem (Król Maciuś Pierwszy Janusza Korczaka). Kłopoty z władzą nie schodzą z pierwszych stron gazet i pełno ich też w literaturze dla dorosłych. Bez wątpienia jest to temat frapujący. W literaturze władca może być dobry lub
Bohater literacki – pisarz Autotematyzm – czynienie samego siebie lub swojej twórczości tematem własnych utworów; czynienie gatunku twórczości jej literackim tematem (np. pisanie powieści o powstawaniu powieści). Geneza tego typu bohatera Wyraz dumnej wyższości pisarza nad czytelnikiem dali w dobie oświecenia znakomici autorzy powiastek filozoficznych. Awanturnicze dzieje Kandyda stanowią jedynie pretekst do filozoficznych rozważań błyskotliwie dowcipnego, znającego wartość swego rozumu Woltera. Autorzy romantycznych poematów dygresyjnych stają się kontynuatorami tej oświeceniowej koncepcji twórcy-mędrca,
Charakterystyka Jagny Jagna jest tajemnicza, leniwie i bezwolnie poddana kosmicznym prawom świata – jak natura. Jest utkana z cielesnych żądz, którym bezwiednie podlega. To nie ona ma władzę nad swoim ciałem, lecz jej ciało rządzi nią całą, jej duszą. Jej kondycja sprowadza się do ustawicznego oczekiwania na zaspokojenie namiętnych cielesnych żądz, dlatego Jagna poddaje się każdemu, kto przynosi jej owo zaspokojenie: „jako tę ziemię brał wicher każdy, obtulał sobą i kołysał,
