Strona Główna
Komedia jest gatunkiem starożytnym. Powstała z tzw. Małych Dionizji – radosnego wiejskiego obrzędu ku czci Dionizosa – boga narodzin, śmierci, ale i rozpustnej zabawy. Przez wiele stuleci komedia była uważana za literaturę gorszego gatunku – przeznaczoną głównie dla rozrywki niższych warstw społecznych. Tę opinię zmienili dopiero twórcy renesansu i baroku. Udowodnili, że komedia może także służyć wychowywaniu i demaskowaniu ludzkich wad. Komedie Moliera Molier to pseudonim największego francuskiego komediopisarza XVII wieku. W swych utworach
Jak przedstawiano śmierć w kolejnych epokach? Biblia Według Starego Testamentu winę za śmiertelność wszystkich ludzi ponoszą nasi przodkowie – Adam i Ewa. Grzech pierworodny, który popełnili, sprawił, że ludzie utracili otrzymaną od Boga nieśmiertelność. Śmierć – i co dalej? Biblia głosi, że nastąpi kiedyś koniec świata, a wraz z nim Sąd Ostateczny, na którym stawią się wszyscy: żywi i umarli. Po śmierci każdy z ludzi zostanie osądzony przez Boga i zależnie od swych czynów trafi do nieba,
Sekrety rodzinne Mit o Edypie – Jedna ze smutniejszych historii antycznych. Edyp, przybrany syn króla i królowej Koryntu, od wyroczni delfickiej dowiedział się, że zabije ojca i poślubi własną matkę. Nie chcąc do tego dopuścić, Edyp ucieka z Koryntu. Zabija napotkanego po drodze człowieka (pokłócili się o „pierwszeństwo przejścia”). Był to Lajos – jego rodzony ojciec. W Tebach Edyp rozwiązuje zagadkę straszliwego Sfinksa gnębiącego miasto i w nagrodę poślubia wdowę po królu Lajosie – czyli własną matkę.
Kim są zdobywcy? Wyraz ten kojarzy się z ludźmi podbijającymi nowe ziemie i zdobywającymi skarby, ale czy tylko. Spróbujmy sprecyzować, kim jeszcze mogą być zdobywcy. Po pierwsze: wodzami i władcami podbijającymi wciąż nowe tereny, zdobywającymi nowe prowincje w starożytności czy kolonie (w epoce odkryć geograficznych). Ludźmi, którzy odzyskują swe dawne ziemie, lub napastnikami podbijającymi inne kraje. Wodzami rewolucji albo przywódcami religijnymi. Ludźmi szerzącymi swoją wiarę, także mieczem. Warto tu zadać sobie pytanie: Jak postępują
Winny powinien być ukarany. Oko za oko, ząb za ząb – takie prawo obowiązywało w starożytnym Kodeksie Hammurabiego. Dzisiejsze prawo jest zdecydowanie łagodniejsze i humanitarne. A jak winowajców karano w literaturze? Biblia Stary Testament W Biblii winowajców jest oczywiście najwięcej. Wszystko zaczęło się w rodzinie pierwszych ludzi… Pierwsi winowajcy – Adam i Ewa – zjadają zakazany przez Boga owoc z jabłoni (grzech pierworodny) – kara to wypędzenie z raju (Edenu) i skazanie pierwszych ludzi na cierpienie. Ich dzieci (nas)
Wieś „spokojna i wesoła” O wyższości życia wiejskiego przekonywali dwaj wybitni poeci renesansu – Jan Kochanowski i Mikołaj Rej. Fraszki Na dom w Czarnolesie, Na lipę, pieśni Serce roście, Pieśń świętojańska o Sobótce ukazują uroki życia ziemianina. Zdecydowanie lepiej być gospodarzem niż podróżnikiem, żołnierzem lub dworzaninem, ponieważ: ziemianin żyje w ścisłym związku z przyrodą; jego rytm pracy i odpoczynku jest niczym nie zakłócony, naturalnie wyznaczony przez pory roku; cieszy się powszechnym szacunkiem, o ile sam nie szczędzi wysiłku
Literackie miasta Rzym (Quo vadis Henryka Sienkiewicza) – trudno to miasto porównać z jakimkolwiek innym. Zyskało miano Wiecznego Miasta, a przecież z woli szalonego Nerona zostanie zniszczone przez płomienie. Na każdym rogu ulicy stoi świątynia dla bóstwa, o którym niewiele wiadomo. Jednocześnie brud, przestępstwa, a w bogatych domach luksus, obłuda, ciche i okrutne zbrodnie, samobójstwa. Na tym tle wyraźnie odcina się grupa pierwszych chrześcijan. Warszawa lat siedemdziesiątych XIX wieku (Lalka Henryka Sienkiewicza). Opisana wręcz z fotograficzną dokładnością.
W średniowiecznych zamkach… …mieszkali rycerze. Wysokie wieże nie służyły do zamykania nieposłusznych księżniczek, ale do odpierania ataków wroga, bo zamki były warowne (tzn. przeznaczone nie tylko do mieszkania, ale i do obrony). Zimno tam było i ciemno, bo małe okienka i grube kamienne mury ułatwiały obronę. Zamki oświetlano pochodniami, na podłogach zamiast dywanów leżały skóry zwierząt. Rycerz musiał być: Silny (zbroja sporo ważyła, podobnie miecz i kopia, dziś rzadko kto zdołałby podnieść rycerską broń).
Powtórka z części zdania! Części zdania jest pięć! podmiot orzeczenie dopełnienie przydawka okolicznik Orzeczenie Do czego służy ta część zdania? Wyraża czynność lub stan podmiotu. Jak szukać orzeczenia w zdaniu? Pytaj tak jak o czasownik: co robi? w jakim jest stanie? co się z nim dzieje? Przykłady orzeczeń: Ula odrobiła lekcje. Obraz wisi na ścianie. Wyróżnisz: Orzeczenie czasownikowe, czyli takie, które wyrażone jest czasownikiem w różnych czasach trybu oznajmującego, rozkazującego lub przypuszczającego, np. Zosia prasuje. Mama gotowała.
Czym są części mowy? To wszystkie wyrazy naszego języka w pewien sposób poklasyfikowane. Niektóre z nich oznaczają nazwy przedmiotów, zjawisk, inne nazywają ich cechy, a jeszcze inne określają czynności, działania lub stany. Czym jest fleksja? Fleksja to nauka o częściach mowy i ich odmianie. Zawiera reguły ustalające, np. na jakie pytanie odpowiada rzeczownik, jak odmienia się przymiotnik czy czasownik. Części mowy! Jest ich dziesięć: rzeczownik czasownik przymiotnik zaimek liczebnik przysłówek przyimek wykrzyknik partykuła spójnik
Takie zadania mogą pojawić się na egzaminie! Wyraz meblościanka to przykład: A. zrostu, B. złożenia, C. zestawienia, D. wyrazu pochodnego od wyrazu mebel z formantem -ścianka. Odpowiedź: B. Dlaczego? Wyraz jest zbudowany z dwóch tematów wyrazowych mebl-o-ścianka. „o” jest elementem, który „składa” dwa wyrazy. Za pomocą odpowiednich formantów przedrostkowych utwórz przymiotniki pochodne o podanych znaczeniach. A. ciasny – (trochę ciasny) B. nowoczesny – (bardzo nowoczesny) C. ciekawy – (bardzo ciekawy) D. pobudliwy – (zbyt
Pytanie z egzaminu Test: Dom (Tekst źródłowy, cytujemy fragmenty) W czasie wojny Domeczek walczył zażarcie o życie. Wykurowany z ciężkich ran 1939 roku, w powstaniu murem swoim dał podstawę barykadzie na Dziennikarskiej, był jej częścią. (…) Przed samym powstaniem cały dom został wyporządkowany od strychu do piwnic. Rękopisy starannie ułożono w skrzynkach, listy w teczkach, książki na półkach, bieliznę w szafach. Domeczek jaśniał czystością niby „Bóg zapłać” za to przeżyte przedwojenne rodzinne życie, za tę ochronę w ciężkie
Zapamiętaj definicję alegorii! Alegoria (z gr. allegoríe – alegoria, od allegoreín – mówić w przenośni, obrazowo) to przenośnia obejmująca cały utwór. Skojarz alegoryczne gatunki! Alegoria nie jest pojęciem odnoszącym się jedynie do poezji. Alegoryczny sens może mieć też opowiadanie lub przypowieść. Najczęściej z alegorią kojarzy się jednak bajka. Alegoria a symbol! Jak odróżnić symbol od alegorii? Alegoria jest jednoznaczna, a symbol wieloznaczny. Np. kolce róży kojarzą się nam z bólem, cierpieniem, miłością – w zależności od
Metafora (wyraz pochodzi od greckiego słowa oznaczającego przeniesienie) składa się z co najmniej dwóch wyrazów i zmienia znaczenia słów wchodzących w jej skład. Własne znaczenia tych słów ulegają zmianie i tworzą wspólnie nową, metaforyczną jakość. Np. ogień miłości, nie oznacza płomienia, pożaru, lecz intensywność, gwałtowność i żarliwość uczuć. Chodzi więc o przeniesienie znaczeń. Przenośnia powstaje na zasadzie odległego niekiedy, ale jednak podobieństwa pomiędzy zjawiskami, np. tak jak ogień trawi to, co jest palone, tak i miłość –
Synonimy (wyrazy bliskoznaczne) – wyrazy, które mają takie samo lub bardzo podobne znaczenie, np.: obracać się – kręcić się pałac – zamek wcale – ani trochę wyraz – słowo zainstalować – zamontować dlatego że – ponieważ apetyczny – smaczny Synonimy dzielimy na bliższe i dalsze. Bliższe – znaczą to samo lub prawie to samo. Dalsze – znaczenia mają podobne, ale nie identyczne. Synonimy różnią się wartością stylistyczną: młodszy brat – szczyl
Zależnie od tego, kto jest nadawcą, a także od celu wypowiedzi, różny może być jej charakter. Bo przecież zupełnie inaczej zwraca się polityk do swoich wyborców, a zupełnie inaczej opowiadasz o swoich przygodach kolegom z klasy. Naucz się rozpoznawać style. Zapamiętaj! Stylizacja językowa – celowe ukształtowanie utworu w taki sposób, aby przypominał on określony wzorzec literacki. Mówiąc wprost, to naśladowanie stylu innego autora, innej epoki. Takie naśladowanie, które czytelnik, czyli odbiorca tekstu, bez problemu rozszyfruje
Mowa niezależna – to przytoczenie myśli bohatera w pierwszej osobie. Monolog jest zdecydowanie wyodrębniony z toku narracji. Zdanie brzmi dokładnie tak, jak zostało wypowiedziane przez nadawcę. Czasowniki mają formę 1 os. Zaimki występują w niezmienionej formie. Mowa zależna – to przytoczenie myśli postaci przez narratora i podporządkowanie ich swojemu opowiadaniu. Przytoczona wypowiedź ma formę zdania podrzędnego. Wypowiedź jest składniowo zależna od słów wprowadzających: powiedział, pomyślał itp. Czasowniki mają formę 3 os. Narrator referuje myśli
Środki stylistyczne to używane w literaturze sposoby kształtowania języka literackiego, które odróżniają go od języka codziennej komunikacji. Mają też na celu wywołać u czytelnika określone emocje, pobudzić jego wyobraźnię. Są wyrazem dbałości o świeżość, niezwykłość oraz sugestywność wysłowienia. Chwyty te mogą dotyczyć różnych warstw utworu, np.: słownictwa, składni zdania, warstwy brzmieniowej, wyrażanych znaczeń. Oto najważniejsze środki stylistyczne Metafora poetycka różni się od potocznej tym, że jest stworzona przez poetę, który chce przedstawić
Jak za pomocą słów pokazać, że jesteś zły albo smutny, zniechęcony albo zadowolony? Czy to w ogóle możliwe, by w ten sposób wyrażać emocje? Zapamiętaj! Zdrobnieniami określamy wyrazy nacechowane emocjonalnie, budzące w odbiorcy pozytywne skojarzenia, np. kotek, kiciuś, koteczek. Zgrubienia to wyrazy z reguły nacechowane emocjonalnie ujemnie, np. kocur, kocisko. Zgrubienia mogą przyjmować odmienne funkcje emocjonalne, np. śliczny kocur – ten związek przymiotnika z rzeczownikiem zyskuje nacechowanie pozytywne. Znak wykrzyknienia Znak wykrzyknienia (wykrzyknik) wskazuje
Jak najczęściej brzmi polecenie tematu maturalnego? Przedstaw obraz zawarty we fragmencie, etapy ukazane w wierszu albo portrety, które trzeba porównać… oczywiście wpisane w dane teksty. Większość twierdzeń, za które dostaniesz punkty, można po prostu z tych tekstów wyczytać. Czego szukamy? Na poziomie podstawowym trzymamy się treści zawartej w utworze. Oto polecenia: Obraz utraconej ojczyzny we fragmencie Epilogu Pana Tadeusza. Etapy życia bohatera lirycznego, ukazane w Curriculum vitae Leopolda Staffa. Spotkania wrogów w Iliadzie i w Panu Tadeuszu (oba
