Strona Główna
Pytania Zacytuj najważniejsze myśli oddające istotę stworzonej przez Raskolnikowa teorii o wybitnych jednostkach i odnieś je do samego bohatera. Ludzie dzielą się na „zwykłych” i „niezwykłych”. Zwykli powinni żyć w posłuchu i nie wolno im przekraczać praw. (…) Niezwykli zaś mają prawo do wszelkich zbrodni. Jeżeli takiemu człowiekowi dla ziszczenia jego idei wypadnie stąpać chociażby po trupach, przez krew, to (…) może on wewnętrznie, w zgodzie z sumieniem, zezwolić sobie na pochód przez krew.
Przedstaw najważniejsze postacie Zbrodni i kary Dostojewskiego. Porfiry Pietrowicz – sędzia śledczy (ktoś pomiędzy policjantem a prokuratorem) zajmujący się sprawą morderstwa lichwiarki i jej siostry. Piekielnie inteligentny, znakomity psycholog. Od początku właściwie wie, że to Raskolnikow zabił, wie także, że nie ma szans na znalezienie przeciwko niemu dowodów. Prośbą i groźbą, blefem i przyjacielską rozmową stara się go zmusić do przyznania się do winy. Czy Porfiremu chodzi jednak tylko o dobre wypełnienie urzędowych obowiązków? Chyba
Bohaterowie z getta Mordechaj Anielewicz – przywódca powstania (dlaczego wybrano właśnie jego – bardzo chciał tego, no to go wybraliśmy – opowiada Edelman). Popełnił samobójstwo 8 maja 1843 r. Został ukazany jako miły, przystojny, pełen zapału i woli walki chłopak, zupełnie jednak pozbawiony wielkości, która powinna cechować przywódców. Wspomina o epizodzie, kiedy to Anielewicz pomagał matce w handlu rybami – podmalowywał je czerwoną farbą, by wyglądały na bardziej świeże… Michał
Mistrz i Małgorzata – najsłynniejsza powieść radzieckiego pisarza Michaiła Bułhakowa, ukończona w roku 1940, lecz wydana dopiero w dwadzieścia sześć lat po śmierci autora – w r. 1966. Dziś znana i ceniona na całym świecie nie tylko ze względu na krytykę wymierzoną w system stalinowskiego totalitaryzmu, lecz także dzięki bogactwu problematyki ogólnoludzkiej: moralnej, filozoficznej, obyczajowej, psychologicznej. Na co zwrócić uwagę już podczas lektury? Mistrz i Małgorzata to swoista baśń
Autorka Maria Kuncewiczowa (1895-1989) – jedna z czołowych przedstawicielek nurtu psychologiczno-obyczajowego we współczesnej prozie. Mieszkała w Paryżu, w Wielkiej Brytanii (prowadziła tam polski oddział Pen Clubu) i w USA, gdzie wykładała literaturę polską na uniwersytecie w Chicago. W 1968 roku powróciła do kraju i aż do śmierci mieszkała w Kazimierzu Dolnym. Właśnie tam, w dawnym domu pisarki, zwanym Kuncewiczówką, mieści się jej muzeum. Epoka W dwudziestoleciu międzywojennym bardzo ważnym nurtem był psychologizm – do tego nurtu zaliczymy np. Cudzoziemkę,
Co należy wiedzieć o dramacie Szekspirowskim? Narusza przede wszystkim klasyczną zasadę trzech jedności: miejsca, czasu i akcji: utwory Szekspira rozgrywają się w kilku przestrzeniach, akcja trwa nawet kilkanaście lat, obok wątku głównego zawiera również wiele motywów pobocznych. Łamie zasadę decorum, czyli odpowiedniości stylów, która tragedii przypisywała styl wysoki, pełen powagi i patosu, a komedii styl niski, bardziej rubaszny, nacechowany elementami komizmu. Dramaty Szekspira nie są tak koturnowe i teatralne jak tragedie antyczne. Autor stosuje również
Kartkówka – jeśli czytałeś, to wiesz… • Co przypominała twarz prokuratora Scurvy’ego? Czerwony salceson. • Co przyniosła ze sobą księżna Irina Wsiewołodowna do szewskiego warsztatu? Bukiet żółtych kwiatów, które rozdała szewcom. • Kto stoi na czele faszystowskiej organizacji Dziarskich Chłopców? Gnębon Puczymorda. • Czym zostali ukarani szewcy po zamknięciu w więzieniu? Brakiem pracy. • Co zalewa scenę po dokonaniu przez szewców rewolucji w finale drugiego aktu? Czerwony blask. • Jak
Krótka rozprawa między trzema osobami, Panem, Wójtem a Plebanem – Rej jako obserwator – prześmiewca – szermierz nowych idei. W Krótkiej rozprawie… Mikołaj Rej ujawnił talent do wnikliwej obserwacji świata, wychwytywania jego sprzeczności i kwitowania ich rubasznym humorem. Utworowi nadał kształt udramatyzowanej sceny, w której występują przedstawiciele trzech stanów społecznych ówczesnej Rzeczypospolitej: szlachty, duchowieństwa i chłopstwa. „Powiadacze”, jak nazywa ich autor, wiodą ze sobą polemiczny dialog, odsłaniający napięcia klasowe, krytykujący
Ma opinię prowokatora i obrazoburcy polskiej literatury. Wyróżnia go oryginalny styl i specyficzne poczucie humoru. Jest mistrzem groteski! Nie obawia się wprowadzania erotyzmu – także często podszytego groteską… Szydzi z wielu świętości, takich jak ojczyzna, naród, wielcy wieszczowie, martyrologia. Nie przynudza, nie moralizuje… Dlatego jest ciągle żywy. Jaka to epoka? Częściowo dwudziestolecie międzywojenne – wtedy powstała słynna powieść Ferdydurke. Ale artysta tworzył także po II wojnie – powojennym dziełem jest np. Trans-Atlantyk. Jego rola w literaturze polskiej Prowokator
Żeromski pisarz dwóch epok Twórczość Stefana Żeromskiego przypada na epokę modernizmu – Ludzie bezdomni to powieść modernistyczna, zaś Przedwiośnie to powieść powstała już w dwudziestoleciu międzywojennym. Cechy twórczości Żeromski w swoich dziełach chętnie łączył elementy romantyczne i pozytywistyczne. Pisał o pracy u podstaw i oddanych sprawie społecznikach (słynna jest nowela Siłaczka – o młodej badaczce, specjalistce od nauk ścisłych i nauczycielce – Stasi Bozowskiej, która zaszyła się na wsi i uczyła wieśniaków; swoje poświęcenie i miłość do ludu
Mikołaj Sęp-Szarzyński Zawsze możesz o nim pisać: Ten poeta jest zaliczany do twórców barokowych, choć żył w czasach późnego renesansu. Można powiedzieć, że wyprzedził swoją epokę. Nazywany jest prekursorem polskiego baroku. Poeta ukazuje świat jako pole, gdzie człowiek toczy walkę z ciałem (własną naturą), szatanem i pokusami, które odciągają go od Boga i życia duchowego. Często posługuje się metaforyką wojenną. Człowiek, według Sępa, jest „wątły, niebaczny, rozdwojony w sobie”. Marność świata, groza śmierci, krótkość i bylejakość życia
Jego rola w literaturze polskiej To twórca zaangażowany nie tylko kulturalnie i społecznie (chociażby jako satyryk), ale także politycznie. W 1968 r. oficjalnie zaprotestował przeciwko interwencji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji, za co odebrano mu polski paszport. Do 1971 r. zakazano rozpowszechniania jego utworów w kraju. W czasie stanu wojennego ostro protestował przeciwko represjom władz. Artysta przez wiele lat mieszkał za granicą. Jest laureatem licznych nagród, między innymi Nagrody im. Kościelskich. Zyskał dużą sławę międzynarodową. Za granicą jest
Jego rola w literaturze Jego dzieła budziły sporo kontrowersji – np. w 1664 r., kiedy wystawił Świętoszka, został zaatakowany przez duchowieństwo. Molier stworzył przenikliwe charakterystyki typów ludzkich oraz ich przywar: skąpstwa (Skąpiec), głupoty, dewocji, naiwności (Świętoszek), mizantropii (Mizantrop), snobizmu (Mieszczanin szlachcicem). Z drugiej strony takie typy ludzkie, jak skąpiec, naiwniak, oszust, dewot, to typy uniwersalne. Spotykamy takich ludzi aż po dziś dzień. Oczywiście, musimy pamiętać, że Molier wyjaskrawiał cechy charakteru swoich bohaterów,
Jego rola w literaturze Cieszył się uznaniem i szacunkiem środowiska literackiego w całej Europie – młodzi romantycy (np. Adam Mickiewicz!) pielgrzymowali do Weimaru, by spotkać się z Goethem. Wszechstronna i bogata twórczość Goethego wywarła ogromny wpływ na literaturę niemiecką i europejską. Goethemu zawdzięczamy nowe typy bohaterów literackich – bohatera werterowskiego i bohatera faustycznego. Jego twórczość bardzo silnie oddziaływała na wczesną fazę romantyzmu w Polsce. Jego Cierpienia młodego Wertera, „książka zbójecka” według słów Gustawa z IV cz. Dziadów, wywołały
Jego rola w literaturze polskiej Henryk Sienkiewicz jest jednym z polskich laureatów literackiej Nagrody Nobla – oprócz Władysława Reymonta, Czesława Miłosza i Wisławy Szymborskiej. Do dnia dzisiejszego pozostał niezrównanym mistrzem scen batalistycznych – jego bardzo plastyczny opis bitwy pod Grunwaldem zawarty w Krzyżakach silnie zapada w pamięć i oddziałuje na wyobraźnię, podobnie jak obraz Jana Matejki. Jest twórcą najpopularniejszych powieści w dziejach literatury polskiej. Jego powieść dla dzieci pt. W pustyni i w puszczy, Trylogia i, oczywiście, Krzyżacy – są
Jego rola w literaturze europejskiej Bohaterowie Dostojewskiego miotają się między moralnym upadkiem a najwyższymi uczuciami, szczęściem a nędzą, wiarą a niewiarą. Ciągłe rozdarcie, popadanie ze skrajności w skrajność, poddawanie się władzy potężnych uczuć – bywa określane jako dostojewszczyzna. W swych dziełach Dostojewski realizował model powieści polifonicznej (patrz niżej). Postacie Dostojewskiego muszą z reguły zmagać się z „przeklętymi pytaniami” (z ros. „proklatyje woprosy”). Jest to zbiór niezwykle ważnych problemów moralnych i filozoficznych, wobec których bohaterowie są z reguły bezradni. Te pytania
Jego rola w literaturze polskiej Bolesław Prus w Lalce bardzo dokładnie, ze znawstwem i miłością ukazał Warszawę. Aż trudno uwierzyć, że cierpiał na agorafobię, czyli lęk przed otwartymi przestrzeniami, i na spacery nie wychodził często. Za jedną z jego najważniejszych powieści uznawana jest właśnie Lalka, nazywana powieścią o straconych złudzeniach lub powieścią o trzech pokoleniach idealistów. Lalka jest zgodnie uznawana przez krytyków za najlepszą powieść polskiego dojrzałego realizmu. Początkowo nie spotkała się ona wcale z dobrym przyjęciem –
Jej rola w literaturze polskiej Literacka Nagroda Nobla dała Szymborskiej miano pierwszej damy poezji polskiej. Akademia Szwedzka 3 października 1996 r. przyznała Wisławie Szymborskiej literacką Nagrodę Nobla. W uzasadnieniu tej decyzji napisano, że nagrodzono „poezję, która z ironiczną precyzją pozwala wydobyć historyczny i biologiczny kontekst fragmentów ludzkiej rzeczywistości”. Twórczość Szymborskiej charakteryzują przewrotność, dystans do spraw, o których mowa w wierszu, ironia, zaduma i refleksja nad życiem i śmiercią. Poetka prowadzi pewnego rodzaju dialog z czytelnikiem, historią i tradycją. Sygnalizuje ważne
Cechy twórczości Zbigniew Herbert wypracował własny, łatwo rozpoznawalny język poetycki, który jest połączeniem awangardowej oszczędności słowa z wysoką problematyką moralną i filozoficzną, a także metafizyczną i egzystencjalną. Twórczość Herberta wiąże się także z konfliktami II połowy XX (np. totalitaryzmem) wieku oraz z historycznymi i cywilizacyjnymi przemianami świata. Aby przedstawić problemy współczesnego świata – np. człowieka wobec zła, zniewolenia, upokorzenia i prób odebrania mu godności. Przykładami takich utworów mogą być Do Marka Aurelego i Pan Cogito o postawie wyprostowanej –
Cechy twórczości Katastrofizm Skomplikowana metaforyka Kontekst historyczny – II woja światowa Dylematy moralne Wizjonerstwo Doskonałość języka poetyckiego Osadzenie w tradycji romantycznej Symbolizm Filozoficzna refleksja na temat życia, śmierci, miłości Nurty, pojęcia Apokalipsa spełniona Pokolenie Kolumbów Katastrofizm Możliwe tematy Katastrofizm w poezji Baczyńskiego Tradycja romantyczna w twórczości Baczyńskiego W jaki sposób Baczyński przedstawia miłość do żony? Zanalizuj środki stylistyczne w wierszu Biała magia. Tragedia pokolenia Kolumbów w oczach Baczyńskiego. Analiza i interpretacja wiersza Pokolenie. Co wtedy pisać? Katastrofizm
