Strona Główna
Terminem tym określa się twórczość poetów, którzy w dobie romantyzmu tworzyli na terenie kraju, na ziemiach polskich, nie zaś na emigracji. Należy sobie uświadomić, że Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Zygmunt Krasiński i Cyprian Kamil Norwid pisali swoje główne dzieła za granicą. Tymczasem to jeszcze nie cały romantyzm. Na terenach rozbiorowej Polski także istniało życie literackie, była grupa poetów, którzy kraju nie opuścili, i ich dorobek literacki nazywa się romantyzmem krajowym. Wyraźne rozróżnienie na
Jest to utwór pełen powagi, dostojeństwa – i takim powinien być jako rapsod. Rapsod bowiem to utwór poetycki (lub część eposu), utrzymany w podniosłym stylu, sławiący bohatera lub ważne wydarzenie. Tu bohaterem jest postać historyczna – generał Józef Bem – patriota polski, uczestnik walk, m.in. na Węgrzech i w Wiedniu, zmarły w 1850 r. w Syrii. Czytając utwór Norwida, stajemy się uczestnikami poetyckiego misterium pogrzebowego, które silnie przemawia do wyobraźni odbiorcy. Dotrzeć do sensu tego
Jaka polemika ma miejsce w wierszu Norwida pt. W Weronie? Liryk W Weronie zawiera krótką dyskusję między „uczonymi” ludźmi a cyprysami, czyli między rozumem człowieka a głosem przyrody. O czym dyskutują? Oto w miejscu legendarnym, bo w Weronie, mieście, w którym rozegrała się tragedia Szekspirowskich bohaterów: Romea i Julii. Niebo przygląda się ludzkiej tragedii, śmiesznym waśniom rodów, potędze miłości i zrzuca na ziemię gwiazdę. Ta spadająca gwiazda staje się głównym punktem sporu. Czym jest? Czy „łzą znad planety” –
Jednym z takich wierszy jest utwór Klaskaniem mając obrzękłe prawice. Norwid pisze tu o sobie i o swoich odczuciach, przy czym nie jest to jedyny temat – drugi to perspektywiczne przedstawienie świata i ocena jego prawidłowości. Treść można omówić następująco: w świecie, w którym znudzony pieśniami lud domaga się czynu, w ojczyźnie, w której jest laurowo i ciemno („laurowo” z pieśnią romantyczną, „ciemno” – bo są to czasy terroru, niewoli i niepewności), w takiej atmosferze pojawia się nowy poeta – Norwid. Jest samotny
Oto jeszcze jeden wiersz, którego nie można zrozumieć bez rozszyfrowania jego kontekstów. W Warszawie w czasie powstania styczniowego rozegrało się dramatyczne wydarzenie: w akcie zemsty carscy żołdacy wyrzucili z okna pałacu Zamoyskich na bruk fortepian Szopena. Sam kompozytor już wtedy nie żył – zmarł w 1849 r. w Paryżu. Norwid odwiedził go na kilka tygodni przed śmiercią. Napływające później z kraju doniesienia o zbezczeszczeniu instrumentu obudziły w poecie wspomnienie spotkania podczas tych „dni przedostatnich” i zainspirowały go do napisania rozbudowanego
John Brown to ciemnoskóry amerykański farmer, który 16 października 1859 roku na czele kilkunastoosobowego oddziału dokonał ataku na arsenał w Harpers-Ferry w stanie Wirginia, aby w ten sposób wywołać powstanie mające znieść niewolnictwo Murzynów w Stanach Zjednoczonych. Sam jednak trafił do więzienia i, wyrokiem sądu w Charlestonie z 2 listopada, skazany został na śmierć przez powieszenie. Egzekucję wykonano równo miesiąc później, ale zanim do niej doszło, przez Stany Zjednoczone przetoczyła się fala solidarnościowych wystąpień. Wydarzenie wzburzyło
Punktem wyjścia do odpowiedzi na powyższe pytanie powinno być przytoczenie jednej z najważniejszych opozycji, jaką rozważał Norwid. Chodzi mianowicie o sprzeczność człowiek – świat, o poczucie obcości i niezrozumienia wśród ludzi, jakie odczuwa jednostka. Zasada ta jeszcze bardziej obowiązuje w przypadku ludzi wybitnych, obdarzonych talentem, artystów, polityków, filozofów. Oto charakterystyczna dla Norwida refleksja: prawdziwie wielka jednostka nigdy nie będzie doceniona z a życia, nie zrozumieją jej współcześni, dopiero po latach następne pokolenia odkryją i pojmą sens
Udowodnij, że Nie-Boska komedia jest dramatem romantycznym. Dramat Zygmunta Krasińskiego składa się z czterech części, poprzedzanych poetycką, odautorską, epizodyczną wypowiedzią, nawiązującą do danej części utworu. Dramat napisany jest prozą, lecz jest dziełem synkretycznym: np. elementy liryczne obserwujemy w poetyckich wypowiedziach Marii (wizja końca świata) lub Orcia. Brak jest jedności miejsca, czasu i akcji: Hrabia Henryk podróżuje w przestrzeni za duchem-Dziewicą, rzecz dzieje się w pałacu, w szpitalu wariatów, w katedrze Świętej Trójcy. Między częścią I a II jest dziesięć
Prowidencjalizm to pewien pogląd na historię – taki, który postrzega ją jako wynik wyroków Boskich, a nie sferę ludzkiego działania. Zygmunt Krasiński konsekwentnie realizuje ten pogląd w swoim dramacie. Założenie brzmi: świat rozwija się poprzez przelew krwi i niszczenie starych form – dlatego ludzie wszczynają rewolucje. Lecz bez oparcia w Bogu nie może narodzić się postęp, najwyżej zło i kara. Stąd w zakończeniu Nie-Boskiej komedii o ostatecznym wyniku walki decyduje interwencja Boska. Działania ludzkie (zło walczy ze
Przekleństwem Fałszem „Matką Piękności i Zbawienia” Prawdą To są definicje poezji, jakie zawarł w swoim dramacie Krasiński, chociaż są sprzeczne. Poezja to modny w romantyzmie temat. W Nie-Boskiej komedii autor zawarł portret poety-romantyka, pełnego dylematów – lecz nie tylko Hrabia Henryk jest w tym dramacie poetą. Jest nim także mały Orcio, w chwili obłędu i śmierci jest poetką Maria. Z punktu widzenia Hrabiego poezja rzeczywiście jest piętnem i przekleństwem, zresztą ginie on z okrzykiem „Poezjo, bądź przeklęta!”. Fakt, że Hrabia
„Ze wszystkich błazenad najpoważniejszą jest małżeństwo” – ten cytat z Wesela Figara miał poprzedzać Część I. W życie rodzinne Hrabiego Henryka wdarła się poezja i ona jest tu pierwszoplanowym zagadnieniem, ona rozbiła związek Mąż – Maria. Niemniej mamy do czynienia z typowym romansowym trójkątem: Mąż – Żona – Kochanka. Ta trzecia, zwana Dziewicą, może mieć kilka znaczeń. Może to być uosobienie romantycznej miłości, której nie zaspokaja prozaiczna żona. Może to być uosobienie poezji –
Tytuł Krasińskiego wyraźnie nawiązuje do wielkiego dzieła Dantego z XIV w. pt. Boska komedia. Jak widać, jest to tytuł zaprzeczony. Pomijając fakt, że rodowód tytułu Dantego ma własną historię (nie od razu znaczył to, co znaczy) – dziś rozumiemy go jako prezentację Boskiej konstrukcji – losów człowieka, podziału wszechświata na piekło, czyściec, niebo, słowem porządku Boskiego. Tam Dante, prowadzony przez poetę Wergiliusza, przemierza kolejne kręgi piekieł, ogląda rzeczy straszne (sceny dantejskie),
Dramat Krasińskiego posiada dwie warstwy znaczeniowe: Jest to dramat rodzinny – a w toku rozwoju tego wątku znajdujemy temat poezji i poety oraz problematykę moralną. Jest to dramat o rewolucji – a przedstawione dzieje abstrakcyjnej walki klas obrazuje prowidencjalizm, pogląd poety na istotę historii. Rejestr najważniejszych wydarzeń dramatu powinien wyglądać następująco: Część pierwsza Galeria postaci metafizycznych. Najpierw Anioł Stróż, który posyła błogosławieństwo (jak się potem dowiemy, głównemu bohaterowi). Potem przylatuje Chór Złych Duchów
Na kształt tego dramatu złożyło się wiele okoliczności. Pamiętamy, że w chwili wybuchu powstania listopadowego Krasiński znajdował się za granicą. Pragnął powrócić do kraju, lecz powstrzymał go stanowczy zakaz ojca. Jednak wydarzenie to wstrząsnęło wyobraźnią poety, choć interpretował powstanie przez pryzmat spojrzenia ojca: w kategoriach rewolucji społecznej. Poeta chciał dać wyraz swoim poglądom – i to z pewnością stało się jedną z przyczyn napisania Nie-Boskiej komedii. Z pewnością złożyły się na to także zainteresowania Krasińskiego –
Do dziś odnaleziono prawie trzy i pół tysiąca listów skierowanych do stu pięćdziesięciu ośmiu adresatów – rodziny i przyjaciół – między innymi: Delfiny Potockiej (zachowało się ponad 700) Augusta Cieszkowskiego (310), Jerzego Lubomirskiego (231), Adama Sołtana (221), Konstantego Gaszyńskiego, Stanisława Małachowskiego, Bronisława Trentowskiego, rodziny Koźmianów, Henryka Reeva i szczątkowo zachowane listy do ojca. Adresatów swoich listów wybierał Krasiński bardzo starannie. Najważniejszym powodem były związki uczuciowe, potrzeba wyznań i pobudki intelektualne łączące
Jakie poglądy przedstawił Zygmunt Krasiński w Psalmach przyszłości i jak ustosunkował się do nich Juliusz Słowacki w Odpowiedzi na Psalmy przyszłości? Psalmy przyszłości napisał Zygmunt Krasiński w 1845 r., pod pseudonimem Spirydion Prawdzicki, poruszony teoriami zawartymi w broszurze O prawdach żywotnych narodu polskiego autorstwa Henryka Kamińskiego, który w przyszłej walce narodowościowej główną rolę wyznaczał wyzwolonemu ludowi. Poeta potraktował to jako nawoływanie do rewolucji i rzezi szlachty i w Psalmach przyszłości przedstawił własną teorię, którą można by
Zygmunt Krasiński urodził się w 1812 roku w Paryżu. Matka, Maria Radziwiłłówna, osierociła go bardzo wcześnie, wychowywał go ojciec, Wincenty Krasiński, polski arystokrata, generał armii napoleońskiej, który po klęsce Bonapartego został carskim dygnitarzem, sprawował nawet funkcję zastępcy namiestnika Królestwa Polskiego. Zygmunt Krasiński był genialnym dzieckiem i wcześnie zaczął pisać. Pierwsze próby to powieści historyczne nawiązujące do angielskich romansów grozy. Był młodszy od Adama Mickiewicza o 14 lat, zetknął się więc nie tylko z dziełami romantyzmu
Hymn (Smutno mi, Boże) jest jeszcze jednym z cyklu utworów powstałych podczas podróży Słowackiego na Wschód. „Pisałem o zachodzie słońca na morzu przed Aleksandrią” – brzmi dopisek poety. Niemal widzimy go, jak stoi na dziobie okrętu, wpatrzony w dal. Ogląda zachód słońca – przecudny obraz Boskiego dzieła: tęczę blasków, złociste niebo i morze, ognistą gwiazdę słońca, które gaśnie w lazurze wód. Lecz oddalony od rodzinnych brzegów, samotny człowiek odczuwa smutek i pragnie wyjawić przed Bogiem swoje
Ojczyzna – tematy wokół kwestii polskiej: ocena powstania listopadowego (Kordian), ocena narodu polskiego (Grób Agamemnona), tęsknota emigranta za ojczyzną (Hymn), losy patriotów polskich (Fantazy), misja poety – przywódcy narodu (Testament mój), powrót do słowiańskich źródeł (Król-Duch), poezja tyrtejska, liryki powstańcze. Złożoność ludzkiej natury: Kordian, Balladyna. Poezja i jej rola: Kordian (Prolog, wizja poezji – urny narodowej), Testament mój (siła zdolna przemienić ludzi), Grób Agamemnona (budująca prorocze obrazy), Beniowski (refleksje o twórczości własnej
Uspokojenie jest utworem, który trzeba rozpatrywać w duchu filozofii genezyjskiej. Jest to wiersz o rewolucji – prezentujący właśnie genezyjską definicję takiego, zresztą abstrakcyjnego, bo Słowacki nie przywołuje żadnej konkretnej rewolucji, wydarzenia. Czemu tytuł: Uspokojenie? Odpowiedź jest prosta: ponieważ utwór jest właśnie uspokojeniem dla tych, którzy się rewolucji boją, przestrzegają przed nią i nazywają zdradą. „Co nam zdrady!” – rozpoczyna entuzjastycznie poeta. I przenosi odbiorców do Warszawy na rynek Starego Miasta, kreśli plan Starówki: kolumnę
