Strona Główna
Najwięcej tej krytyki znajdziemy w literaturze doby staropolskiej. Począwszy od renesansu – światłe umysły dostrzegały i krytykowały wady szlachty. Później także romantycy i pozytywiści, Młoda Polska i dwudziestolecie międzywojenne – w każdym z reprezentatywnych dzieł zamieszczano obraz szlachty. Lecz bądźmy sprawiedliwi – inne stany, np. duchowieństwo także obrywało swoje cięgi. Najmniej miał do powiedzenia chłop, lecz i on w prozie Żeromskiego wypada nieszczególnie. Poza tym jeśli odczytamy wady szlachty, jakie
Wieś polska dostarczyła literaturze sporo materiału – nie było epoki, której poezja lub proza nie opiewałyby dworku sielskiego, krajobrazu wiejskiego albo losu, obyczajów czy mentalności chłopa. To z pochwały wsi wyrosła sielanka, powstał także w naszej świadomości mit o uspokojeniu, ciszy, odpoczynku, który niesie wieś. Pytania o utwory dotyczące wsi – wizje sielankowe i realistyczne – znalazły odpowiedzi przy kolejnych epokach. Zestawmy więc teraz konspekt tytułów o wiejskiej tematyce, ich
Kobiet-poetek było na przestrzeni dziejów mniej niż piszących mężczyzn. Oto te, które się zapisały w historii literatury: Maria Konopnicka (pozytywizm) – liryki, wiersze-obrazki. Poetka – piewczyni nędzy ludu, niedoli chłopskich dzieci, uczuć patriotycznych i liryków miłosnych. Przykłady: Contra spem spero, Jaś nie doczekał, Kubek Maria Pawlikowska-Jasnorzewska (międzywojnie) – córka znamienitego malarza Wojciecha Kossaka, sama także zdobyła sławę. Pisała wiersze – miniatury, świetnie operując skrótem i metaforą. Przedmiotem opisu w jej
Sprawozdanie Sprawozdanie to wierna i dokładna relacja ze zdarzeń, których autor był bezpośrednim świadkiem lub uczestnikiem. Sprawozdanie składa się z części informacyjnej i krytycznej. Relacjonować można wszystko: mecz, pierwszą randkę, wizytę u dentysty. Jest jeden warunek. Trzeba w tych wydarzeniach uczestniczyć. Co można relacjonować? wycieczkę szkolną Zwróć uwagę na wszystkie jej etapy: Jaki był cel wycieczki (kulturalny, przyrodniczy, historyczny czy tylko rozrywkowy)? Kto był organizatorem? Co się najbardziej podobało uczestnikom? Musisz również
Wesele pojawia się dość często na kartach polskiej prozy. Dzieje się tak dlatego, że jest to święto radosne – uwieńczenie miłości, śmiało więc może być pretekstem do zaprezentowania optymistycznych spojrzeń w przyszłość, nadziei na zgodę narodową i na powodzenie planów. Bywa też wesele opisane dla prezentacji obyczajów związanych z tym świętem, bywa też tematem parodii lub ukazywania przemian dziejowych. Oto rejestr utworów, w których „wesele” odgrywa ważną rolę, jest tematem
Holocaust jako temat w literaturze polskiej. Temat zagłady Żydów w literaturze polskiej został ukazany z kilku perspektyw. Przedstawiono: wyjątkowe bestialstwo terroru getta i obozów koncentracyjnych; stosunek Polaków do Żydów – współwinni czy tylko świadkowie zagłady?; różne postawy i zachowania ludzkie w obliczu tego zjawiska. Te problemy pojawiły się już w poezji tworzonej w czasie wojny i okupacji. Podejmuje je Władysław Broniewski w wierszu Ballady i romanse, w którym śmierć trzynastoletniej Ryfki rozstrzelanej przez
Przygotuj wypowiedź ustną na temat: motyw tańca w literaturze polskiej. Uwzględnij także Popiół i diament. Jak zacząć wypowiedź? Sedno wypowiedzi: Adam Mickiewicz Pan Tadeusz – końcowa scena – polonez Polonez jest tańcem narodowym, wykonywanym według ustalonego porządku, rytuału. Porządek par wynika, jak to napisał Mickiewicz, z „wieku i urzędu”. Ważne jest jego przestrzeganie, dlatego często potrzebny jest „przewodnik” – w Panu Tadeuszu: Podkomorzy, strażnik etykiety, symbol odchodzącej tradycji – „ostatni, co tak poloneza wodzi”.
Trzy siostry żyją marzeniami. Zatopione są w innej rzeczywistości, która wydaje im się lepsza i szczęśliwsza niż aktualna. Zgodnie ze światopoglądem, który prezentują, szczęście jest poza nimi, w mitycznej arkadii, w której może kiedyś się znajdą, gdy przeprowadzą się do Moskwy. Pod tym magicznym słowem Moskwa dla każdej kryje się co innego. Olga myśli, że gdyby wyszła za mąż, a nie pracowała ciężko na pensji, byłaby znacznie szczęśliwsza. Masza zakochana
Ocalony To dramatyczny jest wiersz. Poeta skrótowo prezentuje rejestr swoich doświadczeń wojennych. Wiersz ma budowę klamrową: jego początek i koniec stanowi informacja: „Mam dwadzieścia cztery lata ocalałem prowadzony na rzeź. ” Wnętrze wiersza to obrazy z wojny: furgony porąbanych ludzi i kompletne przemieszanie wartości, którego dokonała wojna. Oto okazuje się, że pojęcia są tylko wyrazami: cnota, występek, prawda, piękno – wartość tych słów jest zmienna. Co jeszcze gorsze i jeszcze
Znajdź w Dziennikach Zofii Nałkowskiej cytat dotyczący pracy pisarki w Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich i krótko go skomentuj. Oto wspomniany fragment, pochodzący z 13 V 1945 r.: Przez wszystkie dni w Gdańsku widziałam bez ustanku to podziemie z kadziami pełnymi ludzi umarłych. Niezmiernie wymyślny eksperyment wyrobu mydła z ludzkiego tłuszczu i grabiarskiej obróbki ludzkiej skóry. Do czegoś wygotowywano też kości i mięso. Zeznania takiego Zygmunta (Mazura), który to wykonywał – młody, chudy, delikatny, błękitnooki, nie mający pojęcia, czego od
Przeczytaj wiersz Zbigniewa Herberta Pan Cogito opowiada o kuszeniu Spinozy. Dlaczego Spinoza jest przegrany? Oto fragmenty wiersza: Baruch Spinoza z Amsterdamu zapragnął dosięgnąć Boga szlifując na strychu soczewki przebił nagle zasłonę i stanął twarzą w twarz (…) Ale Bóg nie chciał odpowiedzieć filozofowi na pytanie natury egzystencjalnej. Rzekł: „Pomówmy o Rzeczach Naprawdę Wielkich” i poradził samotnikowi: – dbaj o dochody jak twój kolega Kartezjusz – bądź przebiegły jak Erazm – poświęć traktat Ludwikowi XIV i
Problematyka i nowatorstwo Sklepów cynamonowych Brunona Schulza. Od czego zacząć Na przykład tak. Sklepy cynamonowe są rodzajem ufantastycznionej autobiografii. Wszystkie fakty z życia twórcy zostały wzbogacone przez jego wyobraźnię, toteż światem Sklepów cynamonowych rządzą nie tyle prawa fizycznej rzeczywistości, ile raczej snu i fantazji. Na dowód – cytat z rozdziału Sklepów…, zatytułowanego Trzynasty miesiąc: „utwór powstał w trzynastym, nadliczbowym i niejako fałszywym miesiącu, na marginesie czasu”. Zrobi wrażenie i przekona
Motyw Ikara w polskiej literaturze współczesnej. Tzw. mit ikaryjski okazuje się bardzo popularnym mitem. Pisarze i poeci często do niego nawiązują, dyskutując postawy obu bohaterów opowieści. Ikar zawsze był dotąd symbolem idealisty, marzyciela, nie usłuchał praktycznego ojca, wzbił się zbyt blisko słońca, które stopiło woskową konstrukcję skrzydeł – i Ikar spadł. życiem zapłacił za odwieczną, ludzką chęć poznania świata i pragnienie lotu. Ikar – ojciec idealistów – traktowany był zawsze
Które z wydarzeń opisanych przez Nałkowską w Medalionach wydają Ci się najbardziej wstrząsające? Lektura każdego z tych opowiadań może być dla czytelnika wstrząsem. Po blisko sześćdziesięciu latach od wojny – wydaje się fantazją, trudną do przyjęcia dla normalnego umysłu. A jednak to są fakty – dowody zachwiania ładu moralnego, oskarżenie i przestroga przed wojną. Medaliony mówią o technikach ludobójstwa, mechanizmach mordowania człowieka – opisują „zwykły dzień szalonego koszmaru”. Czytelnika ogarnia groza, przerażenie
Objaśnij pojęcie paraboli na przykładzie Dżumy Alberta Camusa. Parabola to inaczej znana nam z tekstów biblijnych przypowieść. Parabolą nazywamy narracyjny utwór epicki, jego celem jest przedstawienie historii fikcyjnej, w której zawarta jest jakaś uniwersalna ponadczasowa wykładnia praw moralnych, filozoficznych, religijnych, politycznych lub każdych innych związanych z egzystencją człowieka. Zwykle historia opisywana w paraboli była skonstruowana w sposób schematyczny, bez specjalnej dbałości o realia świata przedstawionego. Tak było w przypadku przypowieści biblijnych. W czasach współczesnych w XX wieku upowszechniła się
Julian Sorel a Eugeniusz de Rastignac, bohater Ojca Goriot Balzaka – podobieństwa i różnice. Podobieństwa: młodzi, przystojni mężczyźni wzbudzający zainteresowanie kobiet; są ubodzy; pochodzą z prowincji; bardzo ambitni – za wszelką cenę pragną zrobić karierę; zakochane kobiety pomagają im w realizacji celu. Różnice: Eugeniusz jest zubożałym arystokratą; wspiera go rodzina: daje listy polecające, pomaga finansowo itp.; udaje mu się zrealizować młodzieńcze pragnienia: robi karierę. Julian pochodzi z gminu (jest synem cieśli); jest samotny
Deformacja świata w literaturze to świadomy chwyt, charakterystyczny dla literatury XX wieku, choć bywał używany oczywiście wcześniej. Przecież literatura plebejska – sowizdrzalska i cały nurt karnawałowy był swoistą deformacją świata, zmianą jego hierarchii i wartości. Fantastyka romantyczna, wizyjność i symbolika młodopolska to też swoista deformacja. Lecz wydaje się, że w pełni zaczęli wykorzystywać ten zabieg nowocześni twórcy międzywojnia. Gombrowicz – Ferdydurke i późniejsze dramaty, Bruno Schulz – Sklepy cynamonowe, Witkacy
Pamiętamy euforię radości i beztroski zrodzoną z odzyskania niepodległości i przypieczętowaną poetyckimi deklaracjami: ,,odrzucam z ramion płaszcz Konrada” (Słonimski), ,,A wiosną niechaj wiosnę, nie Polskę zobaczę” (Lechoń), ,,będę ultimus inter pares” (Tuwim). Futuryści śmieli wyrzucać ,,mumie mickiewiczów”, a Gombrowicz wyszydził w Ferdydurke romantyczną formę. Znajdziemy zresztą w dwudziestoleciu równie silny kult romantycznych postaw. Jednakże jest jeszcze jedna powieść, powieść kontrowersyjna, a podejmująca temat powstania, patriotyzmu i bohatera romantycznego. Chodzi o Leona Kruczkowskiego Kordiana i chama. Fabuła rozgrywa się w dobie powstania listopadowego,
Do 1989 r. powieść była znana tylko w drugim obiegu (cenzura!). Jest utworem politycznym odsłaniającym groteskowość i tragizm życia w totalitarnym państwie. Czas akcji jest niedookreślony („jest rok 197…”), co sugeruje, że byt zniewolonego kraju od lat wygląda identycznie. Fabuła przedstawia ostatni dzień z życia bohatera – pisarza opozycyjnego, który wieczorem, na znak protestu przeciwko przyłączeniu Polski do „wspólnoty radzieckiej”, ma publicznie popełnić samobójstwo – dokonać samospalenia. Nie poznajemy jego
Motyw i temat wsi w utworach polskiej literatury powojennej. Zakończenie II wojny światowej przyniosło ogromne przemiany wsi polskiej, nazywane często mianem awansu. Nie chodzi tu tylko o reformę rolną i zmiany polityczne, chodzi też o kształcenie młodszego pokolenia, które „zmieniało stan” bo stawało się inteligencją i wyjeżdżało do miast, chodzi o nowinki techniczne i cywilizacyjne, które dotarły do wsi i zaczęły zmieniać życie jej mieszkańców. Mówi się o tym szybko,
