Test wiedzy z modernizmu
1. Pierwszy tom wierszy Kazimierza Przerwy-Tetmajera został wydany w:
a. 1900
b. 1894
c. 1891
Odpowiedź: c.
Komentarz:
Literacki debiut Tetmajera przypada na rok 1891. Datę tę zwykło się uważać za początek modernizmu w Polsce, a to dlatego, że w twórczości poety odnajdujemy większość ówczesnych zainteresowań literackich. Znajdują się tam utwory przynależne do takich nurtów literackich, jak symbolizm, dekadentyzm, impresjonizm, a więc na dobrą sprawę wszystko to, co w potocznym rozumieniu składa się na obraz Młodej Polski.
2. Sztandarowym tekstem polskiego modernizmu jest wiersz:
a. Padlina
b. Koniec wieku XIX
c. Eviva l’arte
Odpowiedź: b.
Komentarz:
Sztandarowym tekstem polskiego modernizmu jest wiersz Kazimierza Przerwy-Tetmajera Koniec wieku XIX. Wiersz ten uznaje się za najpełniejsze świadectwo światopoglądu młodych i dekadenckich nastrojów epoki. Jego konstrukcja opiera się na dialogu z człowiekiem końca wieku, który pytany o sens życia, po kolei kwestionuje wszelkie wartości. Okazuje się, że człowiek końca XIX wieku nie znajduje wokół siebie niczego, co mogłoby nadać sens jego istnieniu. Wiersz ten to bardzo pesymistyczna wizja, raczej nierokująca nadziei na jakiekolwiek zmiany.
3. Najistotniejszym elementem postawy poetyckiej i światopoglądu Tetmajera jest:
a. symbolizm
b. dekadentyzm
c. impresjonizm
Odpowiedź: b.
Komentarz:
Najistotniejszym elementem twórczości i postawy światopoglądowej Tetmajera jest dekadentyzm. Przypomnijmy, że dekadentyzm to jeden z najpopularniejszych prądów w literaturze końca XIX wieku. Opiera się on na przeświadczeniu o schyłku wszelkich wartości, a w związku z tym i kultury, który doprowadzi do ostatecznej zagłady ludzkości. Motywy dekadenckie, oczywiście w różnych wariantach, można odnaleźć we większości tekstów Tetmajera.
4. Hymn do Nirwany to obrazoburcza modlitwa w formie:
a. hymnu
b. pieśni
c. litanii
Odpowiedź: c.
Komentarz:
Hymn do Nirwany to obrazoburcza i dla wielu gorsząca modlitwa w formie litanii. W wierszu znajdują się dość wyraźne nawiązania do hymnu De profundis clamavi i modlitwy Ojcze nasz. Podmiot liryczny zwraca się bezpośrednio do tytułowego stanu wyższej świadomości, błagając o kres cierpień i męczarni, jakie stanowi dla niego życie. Wiersz ten jest jednocześnie wyrazem orientalnych i dekadenckich fascynacji poety zakorzenionych w filozofii Wschodu i myśli Artura Schopenhauera.
5. Pierwszy okres twórczości Jana Kasprowicza to okres:
a. naturalistyczny
b. symboliczny
c. ekspresjonistyczny
Odpowiedź: a.
Komentarz:
Pierwszy okres twórczości Jana Kasprowicza to okres naturalistyczny, zwany również okresem społecznym. Trwa on od debiutu w 1882 do początków lat 90. XIX wieku. Utwory powstałe w tym okresie podejmują tematykę społeczną. Kasprowicz opisuje w nich życie wsi, które zna z własnego doświadczenia. Jego opisy są rzeczowe, zawierają krótkie dialogi, bez sentymentalnego współczucia, jakie cechowała twórczość pozytywistów. Utwory te powstawały w kilku cyklach, m.in.: Z chałupy.
6. Utwór Krzak dzikiej róży to świadectwo zainteresowań Kasprowicza:
a. ekspresjonizmem
b. symbolizmem
c. tematyką religijną
Odpowiedź: b.
Komentarz:
Drugi okres twórczości poety nosi nazwę okresu symbolistycznego. Zapoczątkował go w 1898 roku tom Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach (tytułowy utwór należy chyba do najbardziej znanych wierszy polskiego symbolizmu). Tytuł tomu pochodzi od zamieszczonego w nim cyklu czterech sonetów, które są opisem tego samego miejsca w Tatrach, od świtu po noc. Należy zwrócić uwagę, że symbolizm tych utworów odnosi się nie tylko do zestawienia limby i róży, lecz również cyklu jako całości.
7. Ostatni etap twórczości Kasprowicza to okres fascynacji filozofią:
a. Nietzschego
b. Bergsona
c. św. Franciszka
Odpowiedź: c.
Komentarz:
Ostatni etap twórczości Kasprowicza to okres fascynacji filozofią św. Franciszka. Wtedy powstały zbiory Księga ubogich i Mój świat. Zbiory te to świadectwo ewolucji postawy poety – ostateczne zerwanie z postawą buntownika i zwrócenie się w stronę afirmacji życia. Bohaterami utworów tego okresu są ludzie prości i zwyczajni – “prostaczkowie” żyjący w zgodzie z naturą i innymi ludźmi. Akceptacja porządku świata i życie w zgodzie z rytmem przyrody to, ogólnie rzecz biorąc, elementy postawy zwanej franciszkańską.
8. Hymn Dies irae to przykład literackiego:
a. ekspresjonizmu
b. symbolizmu
c. dekadentyzmu
Odpowiedź: a.
Komentarz:
Hymn Dies irae to przykład literackiego ekspresjonizmu. Faza ekspresjonistyczna to przedostatni okres twórczości Jana Kasprowicza. Rozpoczyna go wydanie na początku wieku dwóch tomów wierszy Ginącemu światu i Salve regina. Dies irae jest apokaliptyczną parafrazą biblijnego psalmu – wizją Sądu Ostatecznego z nowatorsko poprowadzonymi postaciami Adama, Ewy i szatana. Całość rozgrywa się w górskim krajobrazie. W utworze daje się odnaleźć mnóstwo apokaliptycznych motywów i symboli.
9. Leopold Staff debiutował w roku:
a. 1901
b. 1891
c. 1910
Odpowiedź: a.
Komentarz:
Leopold Staff debiutował w roku 1901 tomem Sny o potędze. Staff jest poetą, który ze względu na długość swojej drogi twórczej określany jest jako poetą trzech pokoleń. Debiutował w okresie Młodej Polski i pisał do lat 50. XX wieku. Stąd też swoista wielowariantowość jego twórczości – od dekadentyzmu, poprzez aktywizm i franciszkanizm, aż do neoklasycyzmu, który stał się podstawową poetyką twórców w XX-leciu i czasach powojennych.
10. Pierwszy okres twórczości Staffa to czas fascynacji filozofią:
a. Nietzschego
b. Bergsona
c. Schopenhauera
Odpowiedź: a.
Komentarz:
Pierwszy okres twórczości Staffa, zdecydowanie antydekadencki, to czas fascynacji filozofią Fryderyka Nietzschego. Pod takim szyldem stoi twórczość z pierwszego tomu wierszy poety – Sny o potędze, z którego pochodzi wiersz Kowal. Sonet ten stanowi punkt zwrotny w młodopolskiej twórczości Staffa. Poeta jednoznacznie zrywa z filozofią dekadentyzmu swojej epoki. Odwołując się do nietzscheańskiej woli mocy, Staff buduje program aktywności i uporczywej pracy nad sobą. Pierwowzorem takiej postawy ma być właśnie tytułowy kowal – twórca własnego losu, który własną aktywnością potrafi przeciwstawić się światu.
11. Wesele to dramat:
a. symboliczny
b. naturalistyczny
c. realistyczno-symboliczny
Odpowiedź: c.
Komentarz:
Pod względem gatunkowym Wesele to dramat realistyczno-symboliczny. Oznacza to, iż w utworze przeplatają się dwie warstwy: realistyczno-obyczajowa (akt I i III) oraz symboliczno-fantastyczna (akt II i III). Warstwa realistyczna obejmuje charakterystykę osób i relacje między bohaterami. Zjawienie się duchów wprowadza część wizyjno-symboliczną. Symbole pojawiające się w utworze to: bronowicka chata, chocholi taniec, czapka z piór, złoty róg i podkowa.
12. Wernyhora wręcza Gospodarzowi:
a, złoty róg
b. czapkę z piór
c. podkowę
Odpowiedź: a.
Komentarz:
Wernyhora wręcza Gospodarzowi złoty róg. Wernyhora ukazuje się śpiącemu Gospodarzowi w III akcie dramatu. Przybywa ze specjalną misją – polecenie zwołania uzbrojonych chłopów. Legendarny lirnik przekazuje Gospodarzowi złoty róg, który ma być sygnałem rozpoczęcia walki o wolność. Początkowo Gospodarz jest niezwykle przejęty pojawieniem się zjawy, jednak po jej odejściu wręcza róg Jaśkowi, sam zaś zasypia.
13. Chocholi taniec to symbol:
a. bierności i niezdolności do czynu
b. monotonii, braku nowości i zmian
c. nastrojów dekadenckich
Odpowiedź: a.
Komentarz:
Chocholi taniec symbolizuje bierność i niezdolność społeczeństwa do czynu. Chochoł, który pojawia się w II części dramatu, zostaje zaproszony do grona gości przez Rachelę słowami: “Co się komu w duszy gra, co kto w swoich widzi snach”. Jako pierwszej objawia się tuż po północy małej Isi. Chochoł zapowiada całe grono nowych gości-widm, zwanych również osobami dramatu, czyli odrealnionymi bohaterami symbolicznymi. Ich pojawienie się jest zwiastunem nowej, symbolicznej warstwy utworu.
14. Wyspiański ściera się w dramacie z mitem:
a. jedności narodowej
b. spokojnego wiejskiego życia
c. sztuki romantycznej
Odpowiedź: a.
Komentarz:
Wyspiański ściera się w dramacie z mitem jedności narodowej, z odwiecznym przekonaniem, iż społeczeństwo polskie jest tworem monogamicznym. Wyspiański pokazuje, iż taką wiarę należy włożyć między bajki, lud od inteligencji dzieli ogromna kulturowa przepaść i nie ma między nimi praktycznie żadnego porozumienia. Przykładem może tu być słynny dialog Dziennikarza z Czepcem. Niby dwaj mówią o tym samym, a jednak każdy swój ogródek kopie…
15. Władysław Reymont otrzymał za Chłopów Nagrodę Nobla w roku:
a.1900
b.1904
c.1924
Odpowiedź: c.
Komentarz:
Władysław Reymont otrzymał za Chłopów literacką Nagrodę Nobla w 1924 roku. Pierwsze wydanie książkowe powieści ukazało się już w roku 1904. Reymont nie miał, co prawda, literackiego wykształcenia i na dodatek wcale nie zabiegał o to, żeby je zdobyć, jednak jego ognisty literacki talent ściągnął na niego uwagę krytyków. Początkowo pisał do szuflady, jednak po pochlebnej ocenie swoich pierwszych prac zdecydował się rozpocząć karierę pisarską. Najbardziej znane powieści Reymonta, obok Chłopów, to Komediantka i Ziemia obiecana. W rok po otrzymaniu nagrody artysta zmarł, 5 grudnia 1925 roku.
16. Pod względem gatunkowym Chłopi to:
a. powieść realistyczna
b. epopeja narodowa
c. epopeja chłopska
Odpowiedź: c.
Komentarz:
Pod względem gatunkowym Chłopi są epopeją chłopską. Bohaterem utworu jest społeczność chłopska ukazana w przełomowym momencie swego bytowania. Chłopi w powieści Reymonta często są heroizowani, zarówno jako jednostki, jak i cała gromada. Istotną rolę w utworze odgrywa przyroda, która spełnia funkcję drugiego, “boskiego” planu. Reymont przedstawia życie wsi w ujęciu panoramicznym; nie wiadomo właściwie, gdzie leżą Lipce, stąd też powieść, jest opowieścią o wsi “w ogóle”, nie zaś przedstawieniem jakiejś konkretnej społeczności. Podkreśla to również język utworu: gwara, jaka mówią bohaterowie, w rzeczywistości nie istnieje.
17. Dominującą narracją w powieści Reymonta jest narracja:
a. naturalistyczna
b. symboliczna
c. ekspresjonistyczna
Odpowiedź: a.
Komentarz:
Dominującym rodzajem narracji (a w powieści odnaleźć możemy co najmniej trzy rodzaje) jest narracja naturalistyczna. Przejawia się ona w postaci bezosobowego narratora. Mamy z nim do czynienia wszędzie tam, gdzie chodzi o podkreślenie przynależności ludzi do świata natury, zaakcentowanie ich biologicznych popędów oraz w drastycznych scenach z życia wsi np.: scena śmierci Kuby odrąbującego sobie chorą nogę. Nietrudno o taki wybór, w końcu temat zacofanej wsi sam prosi się o biologiczno-naturalistyczne uzasadnienia…
18. Ludzie bezdomni Stefana Żeromskiego to powieść naturalistyczna z elementami:
a. realistycznymi
b. symbolicznymi
c. impresjonistycznymi
Odpowiedź: b.
Komentarz:
Ludzie bezdomni Stefana Żeromskiego to pod względem gatunkowym powieść naturalistyczna z wyraźnymi elementami symbolicznymi. One to wzbogacają treść powieści i jej formę artystyczną. Należą do nich m.in.: rzeźba Wenus z Milo oglądana w paryskim Luwrze – znak doskonałości i czystego piękna; obraz Rybak – znak krzywdy, cierpienia i nędzy oraz rozdarta sosna – ostatni i najsłynniejszy z powieściowych symboli. Przedstawia on wewnętrzne rozdarcie Judyma, brak poczucia spełnienia mimo decyzji wyzbycia się życia osobistego w imię pomocy potrzebującym.
19. Po powrocie ze stolicy Judym przyjmuje pracę w sanatorium w:
a. Cisach
b. Paryżu
c. na Śląsku
Odpowiedź: a.
Komentarz:
Po nieudanym pobycie w stolicy Judym przyjmuje pracę w sanatorium w Cisach. Ten syn ubogiego szewca alkoholika jedzie po studiach do Paryża, by po powrocie podjąć próbę zorganizowania bezinteresownej pomocy dla ubogich w Warszawie. Próba ta jednak nie udaje się. Judym rozpoczyna pracę w sanatorium w Cisach, gdzie spotyka poznaną w Paryżu nauczycielkę Joasię Podborską. Między bohaterami zawiązuje się romans. Judym zdając sobie sprawę ze swego życiowego powołania – służby i pomocy ubogim, wyjeżdża na Śląsk, by tam zostać lekarzem robotniczym.
20. Głównym tematem powieści jest problem:
a. bezdomności
b. bezrobocia
c. nieszczęśliwej miłości
Odpowiedź: a.
Komentarz:
Głównym tematem utworu, sygnalizowanym już przez sam tytuł powieści, jest szeroko rozumiany problem bezdomności. Bezdomność pojawia się w powieści na wielu poziomach: jako brak dachu nad głową; brak rodziny i swojego miejsca na ziemi (to losy Judyma i Joasi); jako bezdomność społeczna – brak przynależności społecznej (Judym z racji swojego zawodu nie należy już do biedoty, nie czuje się jednak również członkiem żadnej innej grupy społecznej). Silne miejsce w utworze zajmuje również inny rodzaj bezdomności, jakim jest brak ojczyzny (dotyczy nie tylko emigrantów postyczniowych, ale również emigracji w poszukiwaniu pracy i lepszych zarobków). Tak wieloznaczne rozumienie problemu poszerza bardzo możliwości interpretacyjne utworu. Wszystkie one jednak mają wspólną przyczynę – jest nią niesprawiedliwe urządzenie świata.
Zobacz:
https://aleklasa.pl/liceum/c155-powtorka-z-epok-literackich/c165-modernizm/test-z-modernizmu-3
Omów charakter, styl i założenia epoki modernizmu w Europie.