1. Jak brzmi imię tytułowego bohatera Świętoszka?
a) Tartuffe.
b) Orgon.
c) Harpagon.
1. Odpowiedź: a)
Komentarz
Tartuffe to nasz tytułowy świętoszek. Orgon to imię bohatera, który padł ofiarą jego intryg, a Harpagon to skąpiec z innej komedii Moliera.
2. Które z poniższych utworów to wyłącznie komedie Moliera:
a) Szkoła żon, Jak wam się podoba, Kupiec wenecki
b) Chory z urojenia, Mieszczanin szlachcicem, Skąpiec
c) Świętoszek, Skąpiec, Śluby panieńskie
2. Odpowiedź: b)
Komentarz
W pierwszym szeregu mamy do czynienia z komediami Szekspira i jednym utworem Moliera: Szkoła żon. Szereg trzeci odpada, ponieważ zaplątała się w nim komedia Aleksandra Fredry. Warto zwracać uwagę na inne utwory autorów lektur obowiązkowych. Nie musisz ich wszystkich czytać, ale orientacja choćby w tytułach może się wam niejednokrotnie przydać, nie tylko w teleturniejach.
3. Wymień trzy typy komizmu zastosowane w dramacie Moliera.
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
3. Odpowiedź: komizm słowny, komizm postaci, komizm sytuacyjny.
Komentarz
Oczywiście te trzy typy komizmu występują we wszystkich dramatach komediowych, często z dominacją jednego typu komizmu nad innym. Nazwy są tu chyba znaczące i nie trzeba ich szczegółowo wyjaśniać.
4. W jaki sposób zmarł Molier?
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
4. Odpowiedź: Molier zmarł na scenie w trakcie przedstawienia.
Komentarz
Warto wiedzieć, że Molier był “człowiekiem orkiestrą”: sam pisał sztuki, co jest powszechnie wiadome, ale też reżyserował je i występował w nich jako aktor! A zmarł za kulisami w trakcie przedstawienia Chorego z urojenia w wieku 51 lat, po tym jak zasłabł na scenie.
5. Jakie plany wobec rodziny Orgona miał tytułowy bohater Świętoszka?
a) Zamierzał nawrócić wszystkich domowników i skłonić Orgona do oddania majątku biednym.
b) Chciał zdobyć pieniądze Orgona przez małżeństwo z jego córką.
c) Zamierzał zabić Orgona, aby móc poślubić jego żonę i przejąć majątek.
5. Odpowiedź: b)
Komentarz
Pytanie jest podstawowe, kto czytał komedię, nie ma żadnych wątpliwości: odpowiedź a) zdecydowanie odpada, bo przecież Tartuffe był zdecydowanie złym człowiekiem, nie chciał wiązać się z żoną Orgona – Elmirą, choć z nią flirtował (nie zamierzał posuwać się do zbrodni, to w końcu komedia, nie dramat). Plany małżeńskie miał wobec córki Orgona, Marianny.
6. W jakiej formie napisane są Cierpienia młodego Wertera?
a) w formie listów
b) w formie pamiętnika
c) w formie dziennika
6. Odpowiedź: a)
Komentarz
Oczywiście w formie listów. Ich autorem jest głównie Werter. Taka forma powieści, podobnie jak dziennik i pamiętnik, pozwala śledzić bezpośrednio przeżycia bohatera, być świadkiem jego refleksji, myśli i przeżyć wewnętrznych. Inne słynne powieści w tej formie, to Julia, czyli Nowa Heloiza Jeana Jacquesa Rousseau i Niebezpieczne związki Pierre’a Choderlos de Laclos.
7. Co oznacza nazwa Sturm und Drang Periode?
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
7. Odpowiedź: Sturm und Drang Periode to z niemieckiego – okres burzy i naporu.
Komentarz
Pamiętaj o ortografii: po niemiecku pisz tę nazwę wielkimi literami, bo tamtejsza ortografia wymaga zapisywania wszystkich rzeczowników wielką literą. Polskie tłumaczenie zapisujemy zgodnie z naszą ortografią: wszystko małymi literami. Okres burzy i naporu to zjawisko preromantyzmu w drugiej połowie XVIII wieku w Niemczech. Młodzi buntowali się przeciwko sytuacji społecznej i politycznej Niemiec, odrzucali klasycyzm w literaturze, głosili konieczność walki społecznej i podkreślali rolę natury w życiu człowieka. Nazwa tego okresu pochodzi od tytułu dramatu Friedricha Maksymiliana Klingera Burza i napór.
8. Jak wyglądał strój a lá Werter?
a) niebieski garnitur
b) niebieski frak i żółta kamizelka
c) czarne ubranie i czarny kapelusz
8. Odpowiedź: b)
Komentarz
W takim stroju chadzał Werter: niebieski frak i żółta kamizelka. W takim też stroju pożegnał się ze swym życiem. Wraz z modą na książkę Goethego, werteryzm, a nawet i… samobójstwa, przyszła też moda na ubieranie się jak główny bohater Cierpień…
9. Werteryzm to nic innego, jak:
a) ból istnienia,
b) postawa cechująca bohatera powieści Goethego, a także jego naśladowców,
c) moda na żółty i niebieski.
9. Odpowiedź: b)
Komentarz
Odpowiedź b) jest prawidłowa, ponieważ tylko ona zawiera to, co stanowi istotę werteryzmu. Owszem, z modą na werteryzm wiąże się moda na żółte fraki
i niebieskie kamizelki, ale nie to jest najważniejsze, a ból istnienia, czyli Weltschmerz, jest tylko jednym ze składników werteryzmu.
10. Powieść epistolarna, to:
a) powieść w formie listów,
b) powieść wierszowana,
c) inaczej epos.
10. Odpowiedź: a)
Komentarz
Powieść w formie listów bywa też nazywana powieścią epistolarną. Brzmi to może bardziej naukowo, ale oznacza dokładnie to samo. Nazwa wzięła się
z łaciny: epistula znaczy tyle, co przesyłka, list.
11. Faustyzm, to:
a) postawa oznaczająca człowieka nadmiernie uczuciowego, skłonnego do marzeń i egzaltacji, odczuwającego ból istnienia,
b) postawa wymagająca poświęcenia wartości moralnych oraz szczęścia osobistego dla dobra ojczyzny,
c) postawa związana z dążeniem do nieśmiertelności, pokonaniem barier czasu i poznaniem zagadki istnienia, niezgodą na przemijanie.
11. Odpowiedź: c)
Komentarz
W epoce romantyzmu namnożyło się obficie rozmaitych postaw i typów bohaterów. Nie należy ich ze sobą mylić. W punkcie a) mamy do czynienia
z werteryzmem, natomiast punkt b) stanowi charakterystykę wallenrodyzmu. Warto byłoby jeszcze pamiętać o bajronizmie.
12. Na czym polegał pakt Fausta z Mefistem?
12. Odpowiedź: W zamian za własną duszę Faust otrzymał młodość, bogactwo, sławę i miłość.
Komentarz
Faust podpisał własną krwią cyrograf z Mefistofelesem. Szatan ofiarował mu wszystko, czego człowiek może pożądać na tym świecie, w zamian mógł zabrać duszę bohatera, ale tylko wówczas, gdy wypowie on słowa Chwilo trwaj, czyli wtedy, gdy osiągnie taki stan szczęścia, że będzie pragnął zatrzymać czas. Faust zgodził się na ten układ, bo nie wierzył, że osiągnięcie takiego szczęścia jest
w ogóle możliwe.
13. Czy Faust to bohater romantyczny?
a) Tak, to jeden z najważniejszych bohaterów niemieckiego romantyzmu.
b) Nie, nie ma on nic wspólnego z typowym bohaterem romantycznym.
c) Nie, ale jest on bohaterem preromantycznym i stanowi źródło inspiracji dla romantycznych twórców.
13. Odpowiedź: c)
Komentarz
Często mylnie uważa się, że Faust to dzieło romantyczne. Być może błąd bierze się stąd, że często omawia się go razem z romantycznymi utworami. Ale trudno też całkowicie go odciąć od tej epoki. Dlatego zapamiętaj, że Faust to utwór preromantyczny, wyznaczający niejako kierunki nowej epoki.
14. Gdzie szukał Goethe pierwowzoru dla postaci Fausta?
a) w staroniemieckiej legendzie
b) w autentycznej postaci
c) Goethe sam wymyślił tę postać
14. Odpowiedź: b)
Komentarz
Georg Faust istniał naprawdę. Urodził się około 1480 roku i był słynnym
w Europie magiem, astrologiem i alchemikiem. Studiował medycynę, astrologię i alchemię na słynnych europejskich uniwersytetach. Został oskarżony o czary i musiał uchodzić do Wirtembergii. Już za życia był postacią na półlegendarną, po śmierci jego historia stała się źródłem i inspiracją dla wielu utworów, odnotowano około stu różnych realizacji historii mitu Fausta (w tym 44 dramaty). Oprócz dzieła Goethego, innym słynnym utworem jest Doktor Faustus Tomasza Manna (o dramacie dwudziestowiecznego muzyka zawierającego pakt z diabłem dla tworzenia genialnych utworów).
15. W jakim czasie Goethe pisał Fausta?
15. Odpowiedź: Goethe pisał Fausta przez około 60 lat.
Komentarz
Goethe rozpoczął pracę nad Faustem w 1772 roku, a ukończył na rok przed śmiercią, w 1832 roku. Z tego powodu można nazwać ten utwór dziełem jego życia. Poeta zawarł w nim najważniejsze refleksje dotyczące ludzkiego życia
i losu.
16. Do jakiego swojego utworu włączył Krasicki Hymn do miłości ojczyzny?
a) Do Monachomachii.
b) Do Myszeidy.
c) Hymn nie został włączony do żadnego utworu.
16. Odpowiedź: b)
Komentarz
Hymn… ukazał się najpierw anonimowo na łamach „Zabaw Przyjemnych i Pożytecznych”, które były prasowym organem słynnych zebrań u króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, zwanych obiadami czwartkowymi. Potem Krasicki włączył te osiem wersów do swojego poematu heroikomicznego Myszeida.
17. Czyje słowa, zgodnie z anegdotą, stały się inspiracją do powstania Hymnu do miłości ojczyzny?
a) Króla Stanisława Augusta Poniatowskiego
b) starego, rannego żołnierza
c) pewnego przyjaciela poety
Odpowiedź: b)
Komentarz
Na temat powstania wiersza istnieje legenda: podobno w drodze na czwartkowy obiad u króla kareta Krasickiego potrąciła starego żołnierza. W ostatnich chwilach życia mówił on z wielkim uczuciem o miłości do ojczyzny, o ranach odniesionych w walce i o śmierci, której przestał się bać. Jego słowa zrobiły na biskupie ogromne wrażenie i natchnęły go do napisania Hymnu…
18. Co wspólnego mają ze sobą następujące utwory: Bogurodzica, Hymn do miłości ojczyzny Ignacego Krasickiego, Rota Marii Konopnickiej i Mazurek Dąbrowskiego Józefa Wybickiego?
18. Odpowiedź: Wszystkie te utwory pełniły rolę hymnu państwowego.
Komentarz
Oczywiście nie wszystkie były nim oficjalnie, bo wcześniej nie istniało coś takiego. Ale Bogurodzicę śpiewali rycerze w czasie bitwy pod Grunwaldem. Oficjalnym hymnem polskim stał się dopiero Mazurek Dąbrowskiego i jest nim zresztą do dzisiaj.
19. Pierwszy wers Hymnu… Krasickiego (Święta miłości kochanej ojczyzny) to:
a) antyteza,
b) apostrofa,
c) anafora.
19. Odpowiedź: b)
Komentarz
Uwaga na pojęcia! Hymn… rozpoczyna się bezpośrednim zwrotem do ojczyzny w formie wołacza. I to jest właśnie apostrofa. Dwa pozostałe terminy również pochodzą z zakresu poetyki. Anafora to zbieg rozpoczynania kolejnych wersów wiersza tą samą frazą lub wyrazem, zaś antyteza to zestawienie wyrazów
z dwóch przeciwstawnych grup znaczeniowych.
20. Rozszyfruj skrót: XBW.
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
20. Odpowiedź: XBW to skrót od słów książę biskup warmiński.
Komentarz
Skrót ten oznacza nazwisko Ignacego Krasickiego, poeta podpisywał nim między innymi swoje satyry.
Zobacz: